Brussel verbiedt twee pesticiden die bijensterfte veroorzaken

De Brusselse regering heeft besloten vanaf maart het gebruik te verbieden van pesticiden die neonicotinoïden of fipronil bevatten, twee types pesticiden die massale bijensterfte veroorzaken en ook schadelijk zijn voor andere dieren. Daarnaast heeft ze ook een reductieprogramma voor pesticiden voor de periode 2018-2022 goedgekeurd.

Neonicotinoïden behoren tot een familie van insecticiden die in de jaren negentig op de markt gebracht zijn en die een kleine tiental moleculen bevatten waaronder vijf die in Europa toegelaten zijn. Fipronil is een molecule die over het algemeen met neonicotinoïden gelijkgeschakeld wordt en die als 'bijenkiller' bekend is.

Deze pesticiden worden voornamelijk in de land- en tuinbouw gebruikt en zijn een van de redenen waarom bijen het op dit moment vaak beter doen in steden dan op het platteland.

"Ze zijn systemisch", legt een expert uit van het kabinet van minister Céline Fremault (CDH), de minister van Leefmilieu. "Dat wil zeggen dat ze zodra ze in contact met de plant gekomen zijn, in de hele plant rondgaan. Ze bevinden zich in de bladeren, wortels, fruit of zaadjes, maar ook in de pollen en de nectar die de bestuivende insecten inzamelen. Deze neurotoxische insecticiden werken, op de manier zoals nicotine, in op het centraal zenuwstelsel van de insecten."

Colony Collapse Disorder
Wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat deze stoffen de prestaties van kolonies bijen en hommels ondermijnen, en hun kwetsbaarheid voor ziekten, parasieten en andere pesticiden doen toenemen. Ze worden daarom verantwoordelijk gehouden voor de massale bijensterfte (of CCD – Colony Collapse Disorder) van de afgelopen decennia. De sterfte in bijenkolonies behoort in België tot de hoogste in Europa. Naast de bijen en hommels die heel erg aangetast zijn, berokkenen deze pesticiden ook ernstige schade aan vlinders, vogels, muizen, mollen, veldmuizen, vleermuizen en regenwormen.

Er zijn nog heel wat vragen over de effecten van deze pesticiden op de menselijke gezondheid, zegt het kabinet-Fremault. "Vooral wat betreft hun mogelijke gevolgen voor het zenuwstelsel dat in ontwikkeling is bij de foetus en het jonge kind."

Europa stelde vier problematische moleculen voor de bijen vast, die daarom aan banden moeten worden gelegd: drie neonicotinoïden (clothianidine, imidacloprid en thiamethoxam), alsook fipronil. Het is bijvoorbeeld verboden ze te gebruiken tijdens de bloeiperiode.

"Wegens het risico's dat ze voor de menselijke gezondheid, maar ook voor de fauna en flora en vooral voor de bestuivende insecten teweegbrengen, heb ik het voorzorgsbeginsel zeer serieus genomen", laat minister Fremault weten. "Het gebruik van neonicotinoïden en van fipronil op het hele Brusselse grondgebied is vanaf de maand maart 2017 verboden. Eerst is er een communicatieperiode met verwittigingen. In het geval van recidive zijn er boetes voorzien die gaan van 50 tot 100.000 euro."

Verder werd ook het programma voor pesticidereductie 2018-2022 goedgekeurd. Dat schuift 62 gewestelijke initiatieven naar voor om tot een pesticidegebruik te komen dat met duurzame ontwikkeling verenigbaar is. Het publiek zal zijn mening kunnen geven over deze initiatieven in het kader van een openbaar onderzoek, dat binnenkort van start gaat.