Brusselse journalist in Kaboel: ‘Niet bang van de taliban, wel van hun handlangers’

De Brusselse journalist Wilson Fache zet zich stilaan op de internationale kaart als Midden-Oostencorrespondent. Sinds 2015 reist hij de regio rond en bericht hij vanuit conflictgebieden die soms erg moeilijk bereikbaar zijn. Zo verbleef hij de voorbije weken in Kaboel. “Jonge gasten van amper zestien jaar oud lopen er plots met een kalasjnikov door de straten.”

Net toen iedereen Afghanistan probeerde te ontvluchten, verzette journalist Wilson Fache (29) hemel en aarde om het land binnen te raken. Sinds 2015 is Fache, opgegroeid in Schaarbeek, correspondent in het Midden-Oosten. Vanuit Jordanië, Libanon, Irak en nu Afghanistan brengt hij verslag uit voor media overal ter wereld. Na een maand ter plaatse maakt hij de balans op. “Op een avond nam een talibanstrijder ons hotel onder vuur. De kogels waren bedoeld voor een journalist die een verdieping hoger uit zijn raam een manifestatie aan het filmen was. Mijn kamer zat vol scherven en kogelgaten.”

U bent in Brussel opgegroeid en hebt er ook gestudeerd. Vanwaar het idee om Midden-Oostencorrespondent te worden?
Wilson Fache: Ik ben in Schaarbeek geboren en heb er ook heel lang gewoond. De journalistieke kriebels voelde ik al heel snel en ik schreef me in aan de IHECS-hogeschool in Brussel. Tijdens mijn opleiding groeide mijn fascinatie voor het Midden-Oosten. Voor mijn afstudeerproject trok ik naar Zaatari, in Jordanië. Daar was een van de grootste vluchtelingenkampen ter wereld – zo'n 120.000 personen leefden er toen. Ik heb er een documentaire gedraaid over het reilen en zeilen in dat kamp. Dat was mijn eerste ervaring in de regio.
Na passages in Cyprus en Libanon ben ik in 2015 definitief naar de stad Erbil in Irak verhuisd. Ik was toen 23 jaar. Het klinkt allemaal heel indrukwekkend, want er woedde toen een oorlog met IS, maar zodra ik ter plekke was, viel het goed mee. Het was een vredevolle en veilige stad.

In die periode hebt u een heel netwerk uitgebouwd. U hebt voor de grootste media kunnen schrijven.
Fache: In het begin werkte ik vooral voor de RTBF, TV5 en La Libre Belgique. Maar nu schrijf ik ook voor Libération, Le Figaro, France Culture, France Info en nog een heleboel andere media. Ook voor de Engelstalige pers. Het vergt veel tijd om zo'n netwerk uit te bouwen, maar stilaan begonnen media mij te kennen, ze vertrouwden mijn werk.

Op 4 september kwam u aan in Afghanistan. Was het moeilijk het land binnen te raken?
Fache: Een jaar geleden al wou ik in Kaboel gaan wonen, toen de VS hadden aangekondigd dat ze zich uit Afghanistan zouden terugtrekken. Die evolutie wilde ik vanuit het land zelf meemaken, maar het coronavirus stak daar een stokje voor. Ik moest mijn plannen herzien. Uiteindelijk kreeg ik alles geregeld om in augustus van dit jaar te vertrekken. Eindelijk zou ik er kunnen berichten over de nakende terugtrekking van de VS en ook over de twintigste verjaardag van 9/11. Het plaatje klopte. En toen gebeurde het: de val van Kaboel. Plots bleek dat ik niet meer verwelkomd zou worden door de Afghaanse regering, maar door de taliban. Iedereen werd in snelheid gepakt.

Hoe bent u er alsnog geraakt, terwijl iedereen het land net uit wilde?
Fache: Mijn aankomst stond gepland op 20 augustus, maar op dat moment was het plots ondenkbaar om er nog te landen. Alle commer­ciële vluchten werden geschrapt. Ik was te laat. Ik ben beginnen te onderhandelen met het Belgische en het Franse leger, met Amerikanen en zelfs met de veiligheidsdiensten in Qatar, tevergeefs. Uiteindelijk ben ik op 4 september Afghanistan binnengeraakt via buurland Oezbekistan. Een talibanstrijder controleerde aan de grenspost mijn paspoort, alles bleek in orde en ik mocht het land binnen. De procedure was eigenlijk heel simpel.

Hoe is de situatie nu in Kaboel?
Fache: ​​​​​​​Vooral in het begin van de reis voelde ik me onveilig, toen er nog heel wat manifestaties waren tegen de taliban. De sfeer was erg gespannen en de strijders waren onstuimig. Ze schoten regelmatig in het rond. Zo ook op die journalist in mijn hotel.
Ik was niet zozeer bang voor de taliban zelf. Zij tolereren min of meer journalisten en lieten ons werken. Het zijn eerder de handlangers ervan: ongeschoolde jonge gasten van zestien, achttien jaar oud die ineens over macht beschikken en met een kalasjnikov in het rond schieten. Voor hen was ik wel bang.

Is de rust nu teruggekeerd in de hoofdstad?
Fache: Ja en neen. Iedereen klaagt er over de erbarmelijke economische situatie. Mensen hebben geen werk meer, geld afhalen bij de bank is bijna onmogelijk geworden. De economische situatie is kritiek. Daarnaast zijn er een heleboel mensen die nog steeds actief opgespoord worden door de taliban. Zij vrezen – terecht – voor hun leven. Er is opnieuw sprake van executies, arrestaties, martelingen. Dat de rust zou zijn teruggekeerd, is slechts schijn: een groot deel van de bevolking leeft er nog in angst en onzekerheid. Een humanitaire crisis ligt op de loer.
Daarnaast is er wel degelijk een soort routine teruggekeerd. Op de wegen is het opnieuw erg druk, marktkramers staan weer op hun vertrouwde plek, restaurants zijn open. Op dat vlak lijkt het normale leven wel te zijn teruggekeerd, mensen kunnen niet eeuwig verstopt blijven. Het is erg paradoxaal.