Burgers maken de stad (3): de parking onder het Vossenplein

Proper water in onze rivieren, schone lucht rond onze scholen en fietspaden langs de rijbaan. In Brussel nemen burgers het heft in eigen handen om een betere stad te creëren. Wie zijn de mensen die de stad vormgegeven, en wat beweegt hen? Vandaag: de parking onder het Vossenplein, die er niet kwam door het burgerprotest.

We ontmoeten Gwenael Breës op het Vossenplein. Het is 11 uur ’s morgens en van op het terras van Le Pavé slaan we met een espresso en een glas water het gefriemel op de vlooienmarkt gade. Het is deels door Breës dat er hier geen ondergrondse parking komt. Gedurende vier maanden organiseerde hij mee de storm van protest die het stadsbestuur uiteindelijk overhaalde de plannen op te bergen.

“Het verzet was breed gedragen”, verklaart Breës het succes. “De marktkramers, de bewoners, de middenstand rond het plein: bijna iedereen was tegen die ondergrondse parkeergarage. De druk op de politiek kwam heel snel en was heel groot.”

Onder stoom

Ter illustratie: op drie weken tijd verzamelde een petitie 24.000 handtekeningen. En naar de gemeenteraad, waar de garage gestemd werd, gingen 300 activisten – sommige schreeuwend en duwend. Het werd een van de woeligste gemeenteraden ooit.

Een dag eerder, op 30 november 2014 werd nog een schijnproces gehouden op het Vossenplein, 'tegen de Bouwpromotor en zijn echtgenote de Bureaucratie'. En in maart 2015 ging men een hele week protesteren, ware het niet dat de Stad Brussel al had ingebonden. Men heeft er dan maar een feestweek van gemaakt.

Koehandel

“Ik denk ook dat het politieke draagvlak eigenlijk eerder klein was. Het was sowieso een koehandel: de voetgangerszone voor de PS, en in ruil kreeg de MR vier parkings rond die autovrije zone. Maar ik denk niet dat er binnen de MR veel échte voorstanders waren voor die ene parking onder het Vossenplein. Misschien nog eerder bij de Open VLD.”

Volgens Breës heeft dat vooral te maken met het idee zelf. “De handelaars vreesden dat de tijdelijk stopzetting van de vlooienmarkt op het Vossenplein de buurt zou doen doodbloeden." De bewoners vreesden dan weer het extra verkeer dat zo’n parking aanzuigt, en door de kleine straatjes van de Marollen z’n weg zou moeten vinden. "Dat terwijl er met de Hallepoortparking en de parking op Poelaert goeie alternatieven zijn.”

Maar die argumenten gelden ook voor de geplande ondergrondse parkings aan het Rouppeplein, IJzer en de Nieuwe Graanmarkt. Toch kunnen die nieuwe parkings niet op zoveel georganiseerd verzet rekenen.

Iconisch plein

"Het Vossenplein is een zeer symbolische plaats”, verklaart Breës het verschil. “Het plein ligt hier al sinds 1863, tien jaren later gevolgd door de rommelmarkt, die sindsdien elke dag doorgaat. Die rommelmarkt tijdelijk verhuizen naar het veel kleinere plein aan de Kapellenkerk, zag bijna niemand zitten.”

“Daarenboven praten de mensen hier in de wijk nog met elkaar. Daardoor kwam het verzet snel op gang, en was er coördinatie tussen de verschillende initiatieven”, alsnog Breës. “In de Zuidwijk was dat niet zo, en moesten wij bij iedereen apart aanbellen om de problemen aan de kaak te stellen.”

Ervaring troef

Als ervaren activist hielp Breës daar een handje bij. “In het begin waren er bijvoorbeeld 3 à 4 Facebookgroepen en evenveel petities. Ik heb dat mee helpen centraliseren. Ik zat ook in de coördinatiegroep, bestaande uit 20 à 30 vrijwilligers. Die organiseerden dan de algemene vergaderingen mee, telkens in een ander café.”

Een leider wil Breës zichzelf zeker niet noemen. Meer zelfs, het Platform Marollen werkt zonder leiders. “Dat is bewust. Zo was er telkens een andere moderator en verslaggever, en werd alles in consensus beslist. De ervaring die ik in de Zuidwijk en via Cinema Nova had opgedaan, kwam daarbij van pas. Maar ik was zeker geen centraal figuur. Ik was maar een van de velen met elk hun bijdrage.”

Moe

De grootste vijand van de actievoerder is zonder twijfel vermoeidheid. “Er is veel tijd gegaan naar het verzet tegen de parking. Vééél tijd”, glimlacht Breës. “Er was de communicatie, via affiches die moesten gemaakt en opgehangen worden. Er was het juridische luik, de politieke beïnvloeding, het schrijven, praten en vergaderen. ’t Is eigenlijk bijna een fulltime job.”

Of dat een weerslag heeft op het privéleven? “Ik heb geen kinderen, dat helpt”, zegt Breës. “En ik verschillende jobs, niet één vaste. Maar het is waar dat het vermoeiend is. Zeker als je niet weet hoe lang de strijd gaat duren. We vreesden dat het verzet twee à drie jaar ging duren, maar hoopten op een snelle afloop. Gelukkig voor ons, was dit laatste het geval.”

Aard van het beestje

Bij het thema vermoeidheid gaan de gedachten naar zijn tijd als voorzitter van Inter-Environnement Bruxelles, een semiprofessionele verzameling van actiegroepen. “In die periode ben ik echt moe geworden. Ik was het activisme beu. Toen de plannen voor die parking opdoken, wilde ik dan ook niet nog eens de strijd aangaan. Maar het interesseerde me natuurlijk wel. Alles rond stedenbouw interesseert me. Dus probeerde ik het eerst te laten opgaan in het algemene verzet tegen de vier parkings, georganiseerd door Platform Pentagone. Maar dat lukte niet, het dossier bleek te specifiek. En voor ik het wist zat ik er weer tot over mijn oren in (lacht).”

Nu doet hij wat rustiger aan, maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Immers, in het verzet tegen het wijkcontract van de Marollen duikt weer steevast één naam op: Gwenael Breës. “We moeten er alles aan doen opdat het volkse karakter van de wijk bewaard blijft. En het geld van het wijkcontract moet naar de bewoners gaan, niet naar het aantrekken van de toeristen, zoals door de opsmuk van de rampen van het Justitiepaleis. Al is het verzet veel minder evident. Een ondergrondse parking: daar kan iedereen zich iets bij voorstellen. Maar een wijkcontract is heel wat abstracter, en loopt over een veel langere duurtijd.”

Bunker

Toch is het stadsbestuur bij deze gewaarschuwd, want Breës is een succesvol activist. “Naast het schrappen van de parking was de klassering van de bunker onder het Vossenplein één van onze eisen. Wel, afgelopen week was het zover”, glundert hij, “en heeft het Gewest de bunker geklasseerd als beschermd erfgoed.” Daardoor is de ondergrondse parkeergarage helemaal van de baan. En kan het gerommel op het Vossenplein ononderbroken verder gaan.

WIE IS GWENAEL BREËS

• Woont op een steenworp van het Vossenplein
• Stichtend lid van Cinema Nova, een alternatief filmhuis gerund door vrijwilligers
• Gewezen activist bij het wijkcomité Zuidwijk
• 5 jaar voorzitter van Inter-Environnement Bruxelles
• Activist bij Platform Marollen