Daklozen slapen in bijtende vrieskoude: gebrek aan opvangplaatsen houdt aan

Door plaatsgebrek hebben gisteren bijna vijftig mannen geen bed gekregen in één van de opvangcentra voor daklozen. Daklozenadministratie Bruss’Help belooft beterschap met 80 extra opvangplaatsen vanaf volgende week. Alleen al in de Vijfhoek en rond het Zuid- en Noordstation hebben 120 à 150 mensen de voorbije nacht buiten doorgebracht in de bijtende vrieskoude, kon BRUZZ donderdag voor dag en dauw vaststellen.

Bruss’Help, de gewestelijke administratie die de hulp aan daklozen coördineert, activeerde maandag het koudeplan om de duizenden Brusselse dak- en thuislozen beter te beschermen tegen de vrieskoude van deze week. Het plan ging aanvankelijk gepaard met een 150-tal extra opvangplaatsen, al bleek al snel dat dat onvoldoende was. “In de eerste dagen van het koudeplan hebben we vastgesteld dat de opvangplaatsen snel volzet raakten,” zegt Bruss’Help-woordvoerster Eva Salman.

Daarom besliste de organisatie woensdagavond om ruim 110 extra opvangplaatsen te openen. Het gaat om ongeveer 30 plaatsen voor vrouwen en families en 80 bedden voor alleenstaande mannen. “De dertig opvangplekken voor vrouwen en families worden vandaag, donderdag, al geactiveerd, maar voor alleenstaande mannen is het wachten tot volgende week,” aldus Salman.

Hoewel het vooral deze week stevig vriest, met ’s nachts temperaturen tot onder -5 graden. De komende dagen worden iets zachtere temperaturen verwacht, al kan het kwik ook volgende week wel nog lichtjes onder nul zakken. Bovendien wordt dan ook neerslag verwacht. Salman: “We zorgen in urgentie voor de extra opvangplaatsen, maar dat vraagt ontzettend veel energie. Je moet ook de nodige mensen vinden. Honderd extra bedden openen doe je niet van de ene dag op de andere.”

Op straat in de vrieskoude

Hoeveel daklozen precies nog op zoek zijn naar een bed kan niemand met zekerheid zeggen. “Tijdens onze laatste daklozentelling in 2022 hebben we gezien dat ongeveer 800 mensen buiten op straat sliepen. Het was toen wel niet zo extreem koud als nu,” aldus Salman nog.

BRUZZ nam zelf poolshoogte en trok donderdagochtend vanaf 04.30 uur de straat op, van het Noord- tot het Zuidstation. We telden 120 tot 150 mensen, die op kartonnen ‘matrassen’, onder dekentjes of plastic zeilen, en in slaapzakken op straat sliepen.

*lees verder onder foto's

De grootste groep mensen – het gaat om een 80-tal voornamelijk asielzoekers – bevond zich in de buurt van de Dienst Vreemdelingenzaken op de Pachecolaan. Vooral aan Passage 44 liggen er al langer iedere nacht veel mensen op de grond, maar ook in de wijdere omgeving van de federale migratiediensten liggen mensen her en der in portieken of achter een hoekje, zoveel mogelijk uit de wind.

Sinds de activering van het koudeplan mogen daklozen de nacht doorbrengen in het Zuidstation, maar desondanks sliepen er in de omgeving verschillende mensen buiten. In het station zelf zocht rond 06.15 uur een tiental daklozen beschutting.

Bijna 60 weigeringen

Dat er nog steeds een stevig plaatstekort is, bevestigt ook Samusocial. “Gelukkig hebben we geen vrouwen moeten weigeren, maar voor 59 alleenstaande mannen was er afgelopen nacht geen plaats,” zegt woordvoerster Marie-Anne Robberecht. Alleenstaande mannen kunnen bij Samusocial telefonisch een bed aanvragen vanaf 14 uur, maar de plaatsen raken snel volzet.

Van de 59 geweigerde mannen kregen er 42 de mogelijkheid om tegen 22 uur opnieuw een bed aan te vragen. Het gaat dan om plaatsen die gereserveerd, maar uiteindelijk niet ingevuld blijken te zijn. “Maar de meeste mensen proberen het niet opnieuw, want 22 uur is relatief laat. Zij proberen intussen een andere oplossing te zoeken.”

Het aantal mensen dat effectief in de openbare ruimte heeft geslapen ligt beduidend hoger dan het aantal geweigerde daklozen afgelopen nacht. Niet alle daklozen willen ook naar een opvangcentrum, maar verkiezen de straat of andere mogelijkheden, ondanks de barre weersomstandigheden. “Sommigen willen niet naar de opvang omdat ze bijvoorbeeld wantrouwig zijn of psychologische problemen hebben,” aldus Robberecht. BRUZZ schreef in 2018 nog een reportage over waarom sommige daklozen liever in de kou blijven.

Vrijheid van beweging

Wie overdag of ’s nachts een dakloze persoon in nood ziet, kan altijd het gratis nummer van Samusocial 0800/99.340 bellen. Dat telefoonnummer werd de afgelopen dagen gretig gedeeld op sociale media.

“We krijgen de laatste tijd veel meldingen, meer dan anders wanneer het minder koud is,” aldus Robberecht nog. Samusocial bekijkt dan of het nodig is om een mobiel hulpteam ter plaatse te sturen. “Afhankelijk van hoe kwetsbaar een persoon eruitziet en hoeveel plaats er is proberen we die dan altijd te overtuigen om naar de opvang te gaan.”

In Etterbeek krijgen daklozen geen keuze. Het is er verboden om bij vrieskou de nacht op straat door te brengen. Als dat nodig is om hen van een vriesdood te redden, kan de politie er daklozen met dwang van straat halen, al is dat tot nu toe nog nooit gebeurd. “Wat wij horen van de mensen op het terrein is dat het belangrijk is om ieders wil te respecteren,” zegt Eva Salman van Bruss’Help daar op. “We willen zoveel mogelijk mensen opvangen, maar er bestaat ook zoiets als de vrijheid van beweging.”