De gierzwaluw: honderddagenvogel zonder poten

De afgelopen dagen werden er opvallend veel gierzwaluwen gespot in het Brusselse luchtruim: een onvermoeibaar vogeltje, dat bijna nooit stopt met vliegen.

In Molenbeek werd in 2011 een grote kolonie gierzwaluwen ontdekt in de ventilatiegaten van basisschool De Toverfluit. Ook in de gewelven aan weerszijden van de Jubelpark-galerijen keert ieder jaar een kolonie terug om hun broedsel groot te brengen.

“Wat hun nestplaats betreft, zijn gierzwaluwen trouwe beestjes”, zegt Olivier Beck van Leefmilieu Brussel. “Elk jaar keren ze rond deze periode terug naar het nest waarin ze geboren zijn om er opnieuw te broeden.” Na zo’n twintig dagen zijn de kuikens klaar om zichzelf uit hun eierschaal te bevrijden. Nog eens veertig dagen later vliegen ze een eerste keer uit. “Een bijzondere gebeurtenis, want vanaf het moment waarop gierzwaluwen voor het eerst hun nest verlaten, blijven ze meer dan een jaar aan een stuk zo goed als onafgebroken in de lucht.”

De gierzwaluw heeft met zijn sikkelvormige vleugels en gevorkte staart veel weg van de zwaluw, maar behoort niet tot dezelfde familie. Wel maken ze deel uit van de gierzwaluwachtigen of apodiformes, letterlijk vertaald als ‘vogels zonder poten’. Hoewel dit exemplaar wel degelijk poten aan zijn lijf heeft, gebruikt hij die alleen maar om zich vast te houden aan muren en wanden. Lopen of zelfs rechtop staan is een hele opgave, en dus paart, slaapt en eet dit vogeltje in de lucht.

Op het menu staan dagelijks tienduizenden insecten die ze rechtstreeks uit de lucht plukken. “Als ze jongen hebben, slaan ze die insecten op in hun keel tot een soort van insectenbal”, zegt Beck. “Die wordt vervolgens in het nest gedropt om de jongen mee te voeden.”

Zodra de broedperiode is afgelopen en de jongen groot genoeg zijn, vertrekken gierzwaluwen opnieuw richting tropisch Afrika. “Van de 365 dagen per jaar, verblijft hij maar honderd dagen hier in België. Daarom wordt hij ook wel de honderddagenvogel genoemd.”