Directeur Sint-Pietersziekenhuis: 'Ik hoop dat deze epidemie werkt als een elektroshock’

De vakantieaanvragen voor de komende paasperiode voor 3.200 werknemers zijn geschrapt. Voormalig personeel wordt opgebeld met de vraag om klaar te staan. En tegelijk gooit het Sint-Pietersziekenhuis zijn organisatie overhoop om bedden vrij te maken. Algemeen directeur Philippe Leroy heeft zijn handen vol. “Misschien dient deze crisis de antivax-beweging een klap toe. Want de laatste tijd komen veel ziektes terug die bijna uitgeroeid waren.”

Als we vrijdag het Sint-Pietersziekenhuis binnenstappen, verblijven er amper tien patiënten die besmet zijn met het coronavirus. Op een bordje Covid-19 aan de spoed na, wijst niets er dan ook op dat we op een crisis vanjewelste afstevenen. Maar China en Italië toonden dat schijn bedriegt, vertelt Philippe Leroy, in zijn kantoor dat uitkijkt op de sociale woningblokken van de Cité Hellemans in de Marollen. “Hoe dit ook evolueert, als u medisch personeel kent, steun ze de volgende weken alstublieft.”

Verandert deze gezondheidscrisis veel voor u als algemeen directeur?
Philippe Leroy: Dit verandert alles. Ik heb sinds twee weken geleden al mijn afspraken geannuleerd om me volledig op deze crisis te concentreren. We moeten niet alleen de situatie van vandaag beheren, maar ook voorbereid zijn op wat volgende week, over twee weken of over een maand zou kunnen gebeuren.

Welke scenario's bereidt u dan voor?
Leroy: We weten niet wanneer de piek van de besmettingscurve in ons land komt en hoe lang die zal duren. Dus hebben we een hele reeks algoritmes opgesteld die met allerlei variaties op die curve rekening houdt.

We zijn nu klaar om de bedden in het ziekenhuis beetje per beetje vrij te maken voor patiënten met het coronavirus. We hebben daar een heel plan voor, waar telkens ook marge op zit. We wachten niet op patiënten om ons dan af te vragen: 'Tiens, waar vinden we nog bedden?'

Op dit moment, op 13 maart, hebben we bijvoorbeeld vijf patiënten met het virus op intensieve zorgen en vijf in normale bedden (maandag waren dat er elf, van wie vier op intensive care, red.). Dat betekent dat we een vijftiental bedden vrij houden voor de volgenden. We herbekijken ook onze hele operatieprogramma om ons te beperken tot dringende chirurgie.

Hoe bereidt u het personeel voor op zo'n crisis?
Leroy: Sommige niet-gespecialiseerde personeelsleden worden nu opgeleid om een aantal basiszorgen toe te dienen aan mensen met ademhalingsaandoeningen. We nemen ook een aantal maatregelen waarvan we hopen dat ze niet nodig zullen zijn.

We hebben aan het hele personeel gevraagd om hun vakantie tijdens de paasperiode te annuleren. En we hebben een lijst opgesteld van onze voormalige personeelsleden (meestal mensen op pensioen, red.), die we nu opbellen met de vraag of ze kunnen bijspringen in geval van nood. Niet enkel artsen en verplegend personeel, maar ook mensen die in de logistiek werkten.

Hoeveel van die ex-werknemers zijn bereid om bij te springen?
Leroy: Iedereen! En toen we aan het personeel vroegen om hun vakantie uit te stellen, hebben de mensen ook veel begrip getoond. We hebben sterke waarden in het ziekenhuis en deze situatie is er een test voor.

Welke lessen hebt u uit de gebeurtenissen in China en Italië getrokken?
Leroy: De Chinezen hebben getoond dat het mogelijk is om de besmettingscurve drastisch af te vlakken. Ze hebben het aantal besmettingen daardoor tien keer kleiner gehouden dan zonder die maatregelen. Uit het Italiaanse scenario onthou ik vooral dat het een westers land is met een performant gezondheidssysteem. Het is niet dus niet uitgesloten dat wij hetzelfde doormaken en daarom moeten we ons voorbereiden.

Zijn er ook geen grote verschillen met Italië? Er is daar bijvoorbeeld fors in de gezondheidszorg gesneden en het aantal ziekenhuisbedden op intensieve zorgen ligt er beduidend lager dan bij ons. Er wordt ook op de hoge leeftijd gewezen in de zwaarst getroffen gebieden.
Leroy: Per aantal inwoners hebben we inderdaad duidelijk meer bedden op intensieve zorgen. In een periode als deze zijn we daar bijzonder blij mee.

En in het noorden van Italië is de bevolking ook significant ouder dan het Belgische gemiddelde. Maar het is moeilijk om te bepalen hoe zwaar dat heeft gewogen.

Wat is de grootste uitdaging voor het ziekenhuis vandaag?
Leroy: Die collectieve mobilisatie die goed aan het slagen is. En daarnaast ook onze contacten met de buitenwereld, de eerstelijnszorg, de media en de overheid. Die zijn belangrijk om het uitbreken van het virus te vertragen.Dat is een uitdaging voor ons allemaal, want op die manier zullen we de zieken in alle rust kunnen behandelen (wandelt naar een handgetekende grafiek met twee curves: een steile en korte die een hevige en korte uitbraak van het virus voorstelt en een lagere en langere die voor een langzamere ontwikkeling staat, met minder patiënten tegelijk).

Is die platte curve enkel belangrijk om de ziekenhuizen niet te zwaar te belasten? Of levert die aanpak ook minder besmettingen op in het totaal?
Leroy: Allebei. Als we erin slagen het virus te vertragen zullen ook minder mensen besmet raken. Vandaar al die hygiëne- en quarantainemaatregelen.

In Italië is ongeveer tien procent van het medisch personeel zelf besmet met het coronavirus. Vooral in de meest getroffen regio's is er ook sprake van uitputting. Wat is de impact op het personeel van het Sint-Pietersziekenhuis?
Leroy: We hebben op dit moment nog geen besmettingen onder het personeel. We nemen dan ook alle mogelijke voorzorgsmaatregelen. Zo hebben we alle bezoeken aan patiënten in heel het ziekenhuis verboden om te vermijden dat die bezoekers het virus binnenbrengen.

Alleen ouders van kinderen in het ziekenhuis mogen langskomen. Verder is het personeel natuurlijk al weken in de weer omdat we een referentieziekenhuis zijn voor het virus. De mensen zijn moe, maar de situatie loopt niet de spuigaten uit. Daarom plannen we nu ook al die versterkingen waarover ik het had.

Maar ik wil hier wel al een oproep lanceren aan alle burgers: als u in uw omgeving medisch personeel kent, aarzel niet om ze de komende weken aan te moedigen om te helpen waar dat kan. Want hoe de crisis ook evolueert, ze zullen nog een hele tijd op de been zijn.

Wat doet u precies als iemand met zware symptomen wordt binnengebracht?
Leroy: Het gaat dan in de regel om ademhalingsmoeilijkheden. In dat geval wordt meteen een diagnose gesteld via de spoeddienst en wordt die patiënt opgenomen op de afdeling intensieve zorgen. Daar kan die persoon dan beademingshulp krijgen via een machine en een hele reeks van andere behandelingen die hem kunnen helpen te herstellen.

Welk behandelingen zijn dat dan?
Leroy: Behalve de beademingshulp is er een hele waaier van mogelijkheden en geneesmiddelen, die afhangen van de toestand van de patiënt: zijn bloeddruk, de ernst van de koorts ... Die behandelingen moeten de vitale parameters van de patiënt in evenwicht brengen zodat het lichaam zich zo goed mogelijk kan verdedigen tegen het virus.

Daarnaast hebben we ook nog enkele experimentele behandelingen die in het laboratorium goede resultaten opleverden. Voor de zwaarst getroffen patiënten hebben we protocollen die ons toestaan om die geneesmiddelen te testen.

Donderdagavond werden plots draconische maatregelen getroffen door de regering. Zijn die voldoende? Eerder op de week liet het grootste artsensyndicaat nog weten dat de regering niet genoeg deed.
Leroy: Ik ben geen expert in epidemiologie. Ik heb het volste vertrouwen in de taskforce die de politiek adviseert en in de mensen die de beslissingen nemen. We zitten in een nationale crisis en het is belangrijk dat we onze kalmte bewaren. Ik hoor veel mensen die geen expert zijn grote verklaringen afleggen en wil daar geen deel van uitmaken. Ik zou iedereen die geen expert is tot terughoudendheid willen oproepen.

Maar als directeur van een van de twee referentieziekenhuizen voor het virus hebt u wel een communicatiefunctie. Wat is uw boodschap aan de bevolking?
Leroy: Dat de maatregelen die genomen zijn, levens zullen redden. Geen handen geven, handen wassen, een afstand van anderhalve meter houden (schuift zijn stoel enkele centimeters naar achteren), het aantal sociale contacten tot een minimum beperken, het is met vele van die kleine individuele stapjes dat we er als collectief in zullen slagen om het virus te vertragen.

Enkele dagen geleden nog las ik de resultaten van een opiniepeiling: de helft van de bevolking vindt dat de regering genoeg doet, de helft niet. Maar op de vraag of mensen zelf gestopt waren met een hand geven aan hun collega's, antwoordde 85 procent van niet. Die 85 procent moeten een nul worden.

Is het probleem niet dat veel mensen beseffen dat ze persoonlijk niet tot de risicogroep horen?
Leroy: Dat is helemaal juist. Dit gaat over een individuele verantwoordelijkheid voor de hele groep. Want een heel groot deel van de bevolking loopt slechts een heel klein risico: kinderen en jongeren, de actieve bevolking zonder gezondheidsproblemen.Maar die mensen kunnen het virus wel doorgeven aan iemand die eraan sterft, zelfs zonder dat ze beseffen dat ze besmet zijn. Het is die boodschap die we moeten blijven herhalen en die het gedrag zal veranderen. Ik denk niet dat mensen egoïsten zijn.

Hoe is het Sint-Pietersziekenhuis een referentieziekenhuis geworden voor het coronavirus?
Leroy: We hebben hier al decennia een traditie van excellentie als het over infectieziekten gaat. We waren bijvoorbeeld pionier in het onderzoek naar hiv en aids. Dat zorgt ervoor dat we met erg volledige en overtuigende dossiers konden meedingen naar overeenkomsten voor een referentieziekenhuis.

Zijn er zaken die u verwonderd hebben sinds het uitbreken van de crisis?
Leroy: Ja. Mensen lijken zich er opnieuw van bewust te worden dat virussen ziektes veroorzaken. We leven in een tijd waar steeds meer jonge ouders vaccins tegen die virussen afdoen als een soort commercieel complot.Terwijl we juist het geluk hebben dat we vaccins hebben tegen virussen, die vaak veel erger zijn dan het coronavirus.

Ik heb mensen zien sterven aan tetanus in Afrika, dat is een verschrikkelijke ziekte. Of neem nu de mazelen: tien keer besmettelijker dan het coronavirus, maar we hebben een vaccin. Ik hoop dat deze crisis ertoe zal leiden dat die vaccins weer naar waarde worden geschat.

Zit zo'n vaccin eraan te komen en werkt Sint-Pieters daaraan mee?
Leroy: Er komt zo'n vaccin, dat is bijna zeker. Maar het duurt negen maanden tot een jaar om het op punt te stellen. En enkele van onze onderzoekers werken daaraan mee, ja.

U had het over de antivax-beweging, die zich tegen vaccinatie kant. Ziet u de gevolgen daarvan in een ziekenhuis als dit?
Leroy: Jazeker. Een hele reeks ziektes die we bijna hadden uitgeroeid komt terug. Mensen enten zich bijvoorbeeld steeds minder in tegen de bof. Wel, we kampen op dit moment met een forse epidemie. De mazelen, die zien we ook steeds vaker opduiken. (Begint luider en nadrukkelijker te spreken) Ik denk dat we binnenkort een belangrijke epidemie zullen zien uitbreken van mazelen, die sommige kinderen die niet gevaccineerd zijn zal doden.

Weet u, zelfs binnen de gezondheidssector heeft die antivax-beweging impact. De Wereld­gezondheidsorganisatie raadt alle medisch personeel aan om zich te laten inenten tegen de gewone griep. Wel, het gemiddelde voor de Belgische ziekenhuizen bedraagt maar dertig procent. Ik hoop dus dat deze episode als een soort elektroshock dient die iedereen wakker maakt.