Dirk Bosmans, laureaat Groot Dictee: 'Voor mij is het glas halfvol'

Dirk Bosmans. Hij is opgegroeid in het bronsgroen eikenhout. In Neeroeteren, deelgemeente van Maaseik. Een Limburger die gekozen heeft voor het wat anders gekleurde Molenbeek. Waar hij van communicatie zijn broodwinning heeft gemaakt. Maak kennis met de laureaat van de jongste editie van het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Een positief Molenbeeks verhaal.

H et Dictee. Het is een elitaire clash tussen België en Nederland, die toch jaarlijks weet te charmeren. Clash tussen Nederland en België, onlosmakelijk met Bosmans’ verhaal verweven. Te beginnen met taal. “Zij het een beetje door eliminatie. Fysica, chemie en wiskunde, het was aan mij niet besteed. De keuze om aan de unief Germaanse te studeren was daar een logisch gevolg van.” Studies Germaanse leiden naar het onderwijs, gewoonlijk. Onderwijs wat zo’n beetje een traditie is in Bosmans’ familie. Maar zegt de man: Ik voelde me daar niet echt voor in de wieg gelegd.

“Volgden vijf maanden Nebraska, binnen een uitwisselingsprogramma. The University of Lincoln. Geen grote naam, zowat in the middle of nowhere, maar toch goed voor zowat 20.000 studenten. Zes maanden, beetje rare cursussen. Onder meer jazzgeschiedenis, poëzie én een cursus literatuur over koning Arthur. Gegeven door een professor die erdoor bezeten was en het prachtig vond dat iemand afkomstig uit een streek, waar authentieke manuscripten van oude Arthurverhalen bestonden, voor Nebraska had gekozen om er verder op in te gaan.”

“Ik vond er ook een lief uit Amsterdam. Het leek me wel iets en een paar maanden later had ik een baan te pakken bij Reader’s Digest. Een kleurrijke periode in mijn leven, al was het maar door de woonomstandigheden. Zo heb ik er onder meer een kamertje gehuurd van een ingeweken Vlaming, een beetje een roemrucht figuur in Amsterdam, die er door het leven ging als Fabiola, het levend kunstwerk en vorig jaar is overleden.”

Die baan bij Reader’s Digest werd gevolgd door een baan als redacteur bij Associated Press. AP voor de ingewijden. “Persberichten vertalen, herschrijven voor de Nederlandse en de Vlaamse markt. Dat heeft mijn stijl en precisie in het schrijven veel goed gedaan. Mijn avontuur in Amsterdam eindigde in 2004, waarna ik nog tien maanden bij mijn ouders heb gekampeerd. Tot ik de ellende van het pendelen naar Brussel, waar ik in de pr werkte, niet meer zag zitten. Dus werd het echt Brussel. Brussel, waar ik nu op zelfstandige basis mijn communicatiebedrijf heb. Volapuk, dat hoofdzakelijk werkt voor de federatie die de belangen van de videogamesindustrie in Europa verdedigt. Hier heb ik ook mijn gezinnetje. Met een schoon meisje uit Den Haag, dat werkt voor het Vlaams-Nederlands cultureel huis deBuren. Een schoon meisje met wie ik een zoon van 2,5 heb, Jonas, en een dochter van twee maanden.”

Edward
Dochtertje, een wolkje geluk, Pien genaamd. Ter wereld gekomen, uitgerekend twee dagen na de opnames van het Groot Nederlands Taaldictee. Gewonnen, de pers te woord gestaan vanuit de kraamkamer. “De maand december van 2013 zal ik niet licht vergeten. In de definitieve selectie ben ik geraakt door de voorrondes opgezet door De Morgen. Ik had het in verleden ook al een aantal keren gedaan, toen De Standaard nog aan de koord trok, maar zonder succes. Met in het achterhoofd het idee dat het het jaar te laat zou zijn. De kans om ooit het Dictee te winnen, verspeeld. En wel om de goede reden dat de winnaar van het jaar daarvoor ook uit Maaseik afkomstig is.”

Die winnaar, Edward. “Ik kende hem zelfs een beetje, omdat we allebei lid zijn van dezelfde hardloopclub. Toen ik zijn moment van glorie zag, heb ik toch wel effe op tafel geslagen: Potverdorie, statistisch zijn mijn kansen dat ik dit nog ooit zal kunnen deelnemen, laat staan winnen, zo goed als in rook opgegaan! En toen kreeg ik een telefoontje met de melding dat ik mogelijk geselecteerd zou zijn én met de vraag of ik beschikbaar zou zijn op 14 december. Even slikken, even twijfelen en dan mijn stoute schoenen aangetrokken. Ja, gezegd. Ik zou het daarna wel proberen uit te leggen aan mijn vriendin, wier bevalling was uitgerekend op 19 december, mijn ouders zouden me wel helpen.”

Volgde het echte werk. “Eerlijk, ik had helemaal niet het gevoel te kunnen winnen. Dat frustreerde me. Waarop ik een vriend die doceert aan de HUB heb aangesproken. En die heeft me een mooi cadeau gedaan: een pdf-documentje van een dertigtal pagina’s waarin de huidige spellingregels heel goed worden samengevat. Daarvoor ben ik hem dankbaar. Ook heb ik de uitzendingen van de voorbije jaren op de website nog eens bekeken. Dat was frustrerend: nooit kon ik de winnaar kloppen. Voor mij een bevestiging van een vermoeden, maar tegelijkertijd sterkte het mij in de overtuiging dat ik het podium wel zou kunnen halen. Dus ben ik naar Den Haag gegaan in de hoop er na afloop te mogen opstaan en een eervolle vermelding te krijgen. Geen simpele opdracht voor een dilettant als ik, in de clinch gaan met dicteetijgers. Mensen die met het woord opstaan en ermee gaan slapen. Mensen die tijdens de weekends in zaaltjes zitten te schrijven met als enige doel zo weinig mogelijk fouten op papier te zetten. Edward is er zo eentje, enkele laureaten van de voorbije jaren behoren ook tot dat selecte clubje. Dus dat zorgde voor enige bescheidenheid toen ik daar in Nederland aankwam. Hoe ga ik hier in godsnaam die 59 concurrenten verslaan?”

Kees
En dan het Dictee. De opnames. Kees van Kooten met zijn tekst. “Kees van Kooten had vooraf gezegd dat hij het een beetje anders zou doen dan zijn voorgangers. Door zich in zijn best wel hermetische tekst niet uitsluitend te focussen op spelling, er bewust ook stijlfouten in te verwerken. Het was confronterend, ontnuchterend.”

Ontnuchterend, maar toch gewonnen. Wel met dertien fouten. De meeste ooit. “Inderdaad. Maar daar waren wel zes stijlfouten bij. Addertjes onder gras met van Kootens handtekening. Terwijl zijn roemruchte voorgangers – onder wie Adriaan van Dis en Jan Wolkers – zich enkel richtten op spellinginstinkers. Tja, dat én geluk gehad. Dat kan ik echt wel niet ontkennen. Geluk, bijvoorbeeld door nog op het laatste moment een slordigheid uit mijn tekst te halen. Slordigheid, die te wijten was aan het feit dat je tijdens het dictee niet alleen snel moet nadenken, maar ook snel moet schrijven.”

“Wanneer wist ik, in mijn hart, dat ik gewonnen had? Toen mijn naam werd afgeroepen, of beter gezegd, toen bleek dat het meisje met wie ik achteraf een beetje had nagekaart en meer fouten had gemaakt dan ik, derde bleek te zijn. Leuk ook: de mevrouw die tweede is geworden, zei me achteraf: ‘Wat ben ik blij dat u gewonnen hebt, want ik zag het helemaal niet zitten daar zo op mijn alleen voor die camera’s te gaan staan.’”

Die camera’s, de pers. En persaandacht, daar was geen ontsnappen meer aan. NOS, VTM, VRT, tutti quanti... “Ik kon er best mee leven. Het was dubbel zo aangenaam dat ik in Brussel zo goed als aan de aandacht was ontsnapt. Dat ik in Brussel lekker anoniem kon genieten van mijn vijftien minuten roem. Dit is echt wel een plek die een mens met zijn twee voeten op de grond zet. Die je zegt: ‘Het is wat geweest is en het zal zijn wat het nu is.’ Al was het fijn dat ik na een paar dagen een telefoontje kreeg van de gemeente Molenbeek om mij in de bloemetjes te zetten. Om voor één keer een blij verhaal over de gemeente te schrijven. Ons Pien, die beseft het nog niet, die zal pas later weten dat papa heeft helpen meeschrijven aan een positieve noot over onze bonte kanaalgemeente. Kanaalgemeente die geregeld negatief in het nieuws komt. Negatief. Terecht, dikwijls, inderdaad. Maar even dikwijls onterecht. Het verhaal van glas dat half leeg is, of halfvol. En ik verkies het verhaal van het glas dat halfvol is.”

COLLATERAL DAMAGE

"Ik zie hier in Molenbeek dagelijks veel mensen hard proberen om zichzelf aan hun haren uit de ellende te trekken, en ik snap niet hoe ze het volhouden. Ja, ik zie ook de lummels en de opgevers, en heel af en toe het meer ongure type, maar ik ben het beu dat zij al de aandacht krijgen die anderen eigenlijk verdienen om een stap vooruit te kunnen zetten. Verontwaardiging over criminele feiten is niet meer dan normaal, maar waar is de verontwaardiging dat de keurig opgevoede, hardwerkende zoon van mijn Marokkaanse buurman minder kansen krijgt? Het is collateral damage waarbij de schouders worden opgehaald, terwijl zij - niet ik, pragmatisch comfortmigrant uit Limburg - de sleutel zijn om een wijk als Molenbeek te verheffen."