In dit café lijken de 'roaring twenties' al begonnen: verslag van een verboden avond

De horeca blijft dicht, maar een rasechte kroeg in het centrum van Brussel opent elk weekend de deuren. Cafégangers zijn welkom, op voorwaarde dat ze het wachtwoord kennen. De uitbaters menen dat ze niets illegaals doen. "Als de politie binnenvalt, schakelen wij onze advocaat in." Verslag van een verboden avond.

Binnen raken in de zaak verloopt exact volgens de instructies die we een avond eerder gekregen hebben. Zodra we de straat en het juiste huisnummer hebben gevonden, spreken we ter plaatse een man aan. "Of we hier in de buurt ergens gratis kunnen parkeren?"

De code klopt, en de blik in de ogen van de portier verandert. Op fluistertoon vraagt hij of "we echt niet van de politie zijn." Hij laat ons binnen, leidt ons naar een hoekje aan de toog, waar een trap naar boven leidt.

Het eerste wat we horen als we de wenteltrap betreden, is het gedempte geroezemoes van mannen- en vrouwenstemmen. De lichten zijn gedimd, wijnglazen staan keurig uitgestald in houten kistjes, en aan de muur hangt een verdwaald carnavalsmasker. Mondmaskers zijn hier nergens te zien.

'On est libre'

Verspreid over twee verdiepingen zit een twintigtal mensen in comfortabele eenzitjes en stijlvolle lederen fauteuils. Vrienden van de uitbater, vrienden van die vrienden, andere cafébazen, muzikanten en zelfs enkele toeristen. In de hoek speelt een man gitaar. Er wordt gelachen, gerookt, gedronken en nu en dan maant iemand de groep aan, uit voorzorg en samenhorigheid, om het volume laag te houden. De meest revolutionaire gesprekken worden aan de bar gevoerd, waar een bonte bende tooghangers zich verzameld heeft.

"On est libre!" juicht een van de uitbaters. Hij steekt zijn vuist heldhaftig in de lucht en zijn ogen schitteren. De recente uitspraak van een Brusselse rechter over de ongrondwettelijke coronamaatregelen heeft hij uitgeprint en onder de toog gelegd, voor het geval dat de politie binnenvalt.

"Deze bar uitbaten is inderdaad riskant," beaamt hij. "Hoe meer mensen erover praten, hoe meer risico we lopen. Vroeg of laat worden we betrapt. Maar zo lang de Belgische staat de pandemiewet niet aanneemt, zijn wij op legale wijze geopend."

Ook zijn collega lijkt het te menen. "Als de politie komt, bel ik meteen naar onze advocaat. Die lost het wel op. En de volgende dag ga ik gewoon weer open. Waarom niet?"

Speakeasy

"It takes some big fucking cojones to open a bar like this," lacht een jongeman aan de bar. Hij werkt als stagiair in een hotel om de hoek. "Dit lijkt wel de drooglegging."

De zaak doet inderdaad denken aan een illegaal café uit de tijd van de prohibition in de Verenigde Staten. Rond 1920 was het stoken en verkopen van alcohol overal in het land verboden, om de volksgezondheid van de Amerikanen te vrijwaren. Als reactie daarop doken toen overal zogenaamde 'speakeasies' op. Clandestiene bars waar het cliënteel – op fluistertoon – kon drinken. Honderd jaar later zien we in Brussel hetzelfde fenomeen ontstaan, weliswaar als gevolg van een heel andere gezondheidscrisis.

Drie Amerikanen staan hartelijk te praten, rechtstaand aan de bar, met een glas bier in de ene hand en een shot limoncello in de andere. Ze werken als piloot en hun terugvlucht naar de States vertrekt "in exactly 71 hours."

Ondertussen doen ze wat ze altijd doen wanneer ze ergens enkele dagen verblijven: de leuke eet- en drinkplekken van de stad in kwestie opzoeken. "Alleen is het hier in Brussel verdomd moeilijk," zegt Debby. "Waarom mogen cafés geen terras buiten plaatsen? In New York doen bijna alle zaken dat. En ze worden daarin gesteund door de gemeente."

Vrijheid

Naast hen een Koerdische handelaar. Hij kwam hier voor de lockdown ook al regelmatig. "Vrijheid, dat is het juiste paadje in het bos vinden," klinkt het filosofisch.

Iets voor tienen verlaat een deel van de klanten het pand, als dieven in de nacht, om voor de avondklok weer thuis te zijn. Maar de meerderheid van de aanwezigen lijkt ook die maatregel te negeren. De sfeer wordt steeds uitgelatener.

De gitaar gaat van hand tot hand en de zingende barvrouw trakteert de tooghangers op een cover van Amy Winehouse. "I cheated myself, like I knew I would. I told you I was trouble, you know that I'm no good."

De klanten applaudisseren, niet door in hun handen te klappen, maar ingetogen knippend met de vingers. "Ik weet dat het niet mag, maar we hebben dit nodig," zegt een meisje. "De stad heeft dit nodig. Mijn ouders weten van niets, zelfs mijn vrienden niet."

Deze reportage kwam tot stand met bijkomend onderzoek- en redactiewerk door Pieterjan Braet. De auteurs van dit stuk hebben de geldende quarantaine-maatregelen in acht genomen bij deze reportage.

'Dit is een heel slecht idee'

Volgens viroloog Steven Van Gucht is het nog veel te vroeg om de cafés te openen. "We zitten midden in de derde golf. De ziekenhuizen zitten vol. Het systeem staat onder druk: het personeel is al een jaar heel druk bezig. Gelijklopend aan de vaccinaties kunnen we de wereld geleidelijk weer openzetten."

"Clandestiene bijeenkomsten achter gesloten deuren zijn een heel slecht idee, zeker als de ramen in de zaak niet open kunnen. Jonge gezonde mensen worden misschien zelf niet ziek, maar kunnen het wel doorgeven aan een familielid. De druk moet eerst van de ziekenhuizen, het is te vroeg. Als we versoepelen, moeten we het met zijn allen doen. Op termijn volgen ook de cafés."

'Versoepelen, dat moeten we samen doen'

De cafés zijn officieel gesloten sinds oktober en moeten dat nog zeker tot 1 mei blijven. Brusselse politie-­inspecteurs controleren hier actief op. De uitbater riskeert volgens de federatie Horeca Brussel een boete van 4.700 euro boete. Daar komen nog de kosten van de rechtbank bij, net als 250 euro per aanwezige persoon. Het is niet bekend hoeveel boetes er al in Brussel zijn uitgeschreven voor het clandestien openen van een café in Brussel. Het gebeurt wel, klinkt het in verschillende politiezones.

Horeca Brussel distantieert zich van de keuze om te openen. "Andere zaken blijven wel gesloten terwijl ze hetzelfde bedrag aan steun hebben ontvangen," zegt Frédérick da Soghe van de federatie. Daar komt nog bij dat de zaak vermoedelijk ook geen belastingen betaalt nu. "Wie vandaag geen belastingen betaalt, helpt in crisistijden zijn collega's er niet doorheen, want de steun wordt mede daarmee betaald."