Een jaar na de moord op agent Thomas Monjoie: ‘Er zijn stappen gezet, maar het gaat traag'

Er is veel veranderd sinds de dood van politieagent Thomas Monjoie, precies een jaar geleden. De zone Noord kreeg versterking van tien extra politiemensen, er kwamen strengere straffen voor geweld tegen agenten en meer mogelijkheden om de hulp in te roepen van gespecialiseerde psychiaters. Toch is op het terrein die evolutie nog niet altijd voelbaar. “Er zijn stappen gezet, maar het gaat traag.”

Vandaag is het precies een jaar geleden dat politieman Thomas Monjoie werd doodgestoken, terwijl hij op patrouille was in de Brabantwijk. Een paar uur eerder had zijn aanvaller, Yassine M., zich bij een commissariaat gemeld en om hulp gevraagd omdat hij 'een politieagent wou vermoorden'. M. stond al op de lijst van terreurverdachten van het OCAD.

De politie schakelde meteen het parket in, dat oordeelde dat Yassine M. niet in aanmerking kwam voor gedwongen opname in een instelling. De man werd wél vrijwillig overgebracht naar een psychiatrisch ziekenhuis, maar vertrok daar en vermoordde de agent nog diezelfde avond.

Thomas Monjoie was 29 toen hij overleed. Samen met collega-inspecteur Jason P. (23) patrouilleerde hij regelmatig in de Brabantwijk. Op de fatale avond stonden ze voor een rood licht te wachten toen de 32-jarige Yassine M. opdook. Hij trok het portier van de politieauto open en trof Monjoie dodelijk met een mes. Ook Jason M. raakte levensgevaarlijk gewond bij de aanval.

Een maand later, december 2022, legde de politie van de zone Noord het werk neer nadat een agent opnieuw een messteek had gekregen. Ook vandaag staan politiemensen regelmatig stil bij de risico’s die ze nemen tijdens hun werk. Vaker dan vroeger, zegt korpschef Olivier Slosse. “Er is een voor en een na Thomas Monjoie.”

"Als politiemensen zich onvoldoende beschermd voelen, moeten wij daar verbetering in brengen”, zei federaal minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) na de moord. Om daar vervolgens aan te voegen: "Als ik de klok zou kunnen terugdraaien, zou ik dat doen. Maar dat kan niet. Wat wel kan, is vermijden dat dit nog eens gebeurt." Is dat – een jaar later - gelukt?

“Ik denk niet dat de collega’s het gevoel hebben dat er veel is veranderd,” zegt nationaal voorzitter van politievakbond NSPV, Carlo Medo. “Geweld tegen gezagsdragers is een maatschappelijk probleem. Er zijn nog altijd incidenten tegen politieagenten, buschauffeurs of leerkrachten: er is nog steeds veel geweld in de maatschappij. Dat probleem is niet opgelost...”

En toch. Er zijn wel degelijk zaken écht veranderd, voorlopig vooral op lokaal niveau. Denk aan de tien extra politieagenten die het team in commissariaat 5 versterkten. Commissariat 5 is hartje Brabantwijk, de werkdruk ligt hoger dan elders. Ze verlichten de werklast en kunnen “rugdekking geven tijdens patrouilles,” zegt Slosse.

Daarnaast startten de zone Noord en het Brussels parket een nauwe samenwerking. De procureur des konings ging zelf mee op patrouille om de realiteit in de Brabantwijk te leren kenen. De samenwerking tussen politie en parket richt zich op dealers en daders van diefstallen met geweld. De zogenaamde ‘Task Force Noord’ kan inmiddels mooie resultaten voorleggen. “Gemiddeld pakken we drie mensen per dag op voor genoemde feiten,” zegt Slosse.

Zwaarder straffen en nauwe samenwerking psychiatrie

Hoe zit het met de beloftes van de toenmalige minister van Justitie? Ook bij de federale regering beweegt het. Een nieuw Strafwetboek wordt op dit moment besproken in parlement. Daarin zijn strengere straffen voor geweld tegen de politie opgenomen. Stel: een persoon krijgt vijf jaar cel omdat hij iemand zwaar in elkaar heeft geslagen. Als het slachtoffer een politieambtenaar is, zou de strafmaat tien jaar zijn.

De wetgeving rond psychiatrische opnames – zoals die van Yassine M. - wordt hervormd. Het wetsontwerp is al goedgekeurd door de ministerraad. Er is nu naast de gedwongen opname een nieuwe, bijkomende maatregel: de zogenaamde ‘vrijwillige behandeling onder voorwaarden’. Ook is er de mogelijkheid om de patiënt 48 uur in observatie te houden. Hierdoor kan de psychiater een weloverwogen beslissing nemen over een eventuele opname.

Ook goed nieuws, is het idee van een telefonische helplijn waar de politie advies zal kunnen krijgen van een professional uit de geestelijke gezondheidszorg, vindt korpschef Slosse. In het geval van Yassine M. werd de keuze gemaakt om voor een vrijwillige opname te gaan. De mogelijkheid om een beroep te kunnen doen op zo’n helplijn kan toelaten om zo’n situatie vollediger in te schatten. “We wachten nog op de aanbevelingen van de Hoge Raad voor Justitie hierover, maar als je het mij vraagt, is het advies van een zorgprofessional in zo’n geval wenselijk.”

Zijn met de extra agenten, de samenwerking met het parket en twee wetswijzigingen de problemen opgelost? Er zijn stappen gezet, vindt de korpschef, toch gaat het volgens hem soms nog te traag. De Noordwijk blijft een bijzonder moeilijk werkterrein waar alle problemen van een grootstad samenkomen: armoede, prostitutie, drugdealers, mensen met ernstige psychische klachten, personen zonder wettig verblijf. Drug- en medicatiemisbruik werken als ‘versterker’ van de problematiek.

Ook onder de collega's is er iets wezenlijk veranderd sinds de dood van Monjoie, denkt Slosse. “Onze mensen zijn anders gaan kijken naar het politiewerk, naar henzelf en hun familie. Thomas en Jason zijn aangevallen omdat ze politieagenten zijn, vanwege hun uniform...”

Bij Carlo Medo, nationaal secretaris van de vakbond, klinkt een gelijkaardig geluid. “Onze collega’s moeten elke dag opboksen tegen geweld.” Dat maakt de politiemensen volgens hem niet bang, wel op hun hoede: “Ze voelen dat de wereld verandert en dat er meer van de politie verwacht wordt. De druk is hoog, de uitval ook en de stressfactoren zijn talrijk.”