Egyptische mummies door ziekenhuisscanner

Voor het eerst in België zijn 25 Egyptische mummies door een ziekenhuisscanner gegaan. Dat gebeurde in het Brusselse Universitair Ziekenhuis St-Luc, in het kader van een doctoraatsthesis en als voorbereiding op de tentoonstelling Sarcophagi. Onder de sterren van Noet, die vanaf 15 oktober plaatsvindt in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in het Jubelpark.

In de jaren negentig van vorige eeuw werden verschillende mummies van het Jubelparkmuseum al doorgelicht met röntgenstralen, maar de vooruitgang in de medische beeldvorming maakt nu een nog verfijndere studie mogelijk. Hetzelfde gebeurt recentelijk nog in Londen met mummies uit het British Museum.

Het initiatief voor het project kwam van Caroline Tillieux, doctoranda aan de faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Université Catholique de Louvain (UCL). Sinds augustus gingen al 10 menselijke en 15 dierlijke mummies door de scanner van de afdeling Medische Beeldvorming van het UZ ST-Luc.

"Wij hadden al heel wat ervaring met het scannen van levende personen maar geen enkele met het scannen van mummies", zegt professor Emmanuel Coche, hoofd van het departement Medische Beeldvorming. "Maar als artsen was de nieuwsgierigheid om te kijken wat er aan de binnenkant zit, ons niet vreemd. We hebben dan ook maar al te graag onze technische kennis ter beschikking gesteld van dit onderzoeksproject."

De mummiescans werden buiten de gewone werkuren gemaakt. Omdat het over stoffelijke overschotten ging en niet over levende patiënten, konden de scanners sterker afgesteld worden dan anders, wat zeer performante scans opleverde die en beeldweergave in 2D en 3D mogelijk maakten. De niet-invasieve methode liet dan ook een grondig onderzoek toe van de mummies zonder die te beschadigen.

"Het stelde ons in staat ziektebeelden te ontdekken of een eventuele traumatische doodsoorzaak", zegt doctoranda Caroline Tillieux. "We konden ook nagaan welke technieken er gebruikt waren bij het mummificeren en de zorg die daarbij genomen was, wat ons iets kon vertellen over de sociale status van de overledene.

Het onderzoek leverde soms ook verrassende resultaten op. Bij een scan van een hondenmummie zaterdagochtend stootten de onderzoekers bijvoorbeeld op resten die vermoedelijk van een menselijke hand afkomstig zijn.

De resultaten van het scanonderzoek zullen aan het grote publiek getoond worden tijdens de tentoonstelling Sarcophagi. Onder de sterren van Noet in het Jubelparkmuseum. "De tentoonstelling is opgebouwd als een opeenvolging van de twaalf uren van de nacht waarin de zon haar reis aflegt op weg naar haar wedergeboorte bij zonsopgang", zegt Alexandra De Poorter, algemeen directeur ad interim van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis.

In elke zaal staat een iconisch stuk centraal, gekozen omwille van zijn rijke religieuze, funeraire, historische of esthetische kwaliteit. De bezoeker krijgt een beeld van het Egyptisch afscheidsritueel, wat er met de dode werd meegegeven en van de evolutie van de sarcofagen. Eén zaal is ook helemaal gewijd aan de mummificatie.

Bovendien krijgen de bezoekers niet alleen een groot aantal nooit eerder tentoongestelde stukken te zien, er zal ook een heus restauratielab zijn waar experts van het Istituto Europeo del Restauro in Ischia (Italië) permanent zullen werken aan de restauratie van een tiental sarcofagen en mummieplanken.