Etnisch profileren blijft een probleem: 'Maar men beseft het nu tenminste'

Meer dan een jaar nadat de resolutie over de relatie tussen de politie en de Brusselaar in het Brussels parlement werd aangenomen, blijkt het water tussen beiden nog steeds diep. Dat blijkt uit de reacties tijdens een discussiemiddag georganiseerd door Brussels parlementslid Els Rochette (One.brussels/Vooruit). "Als er een incident is, lijkt het wel alsof men ermee bezig is, maar achteraf verandert er niets."

“Maar hoe ga je Brusselaars rekruteren om bij de politie te komen werken als zij onderdrukt worden door diezelfde politie? Mij zal je er nooit zien werken.” Een jongeman uit Koekelberg windt er geen doekjes om wanneer het publiek gevraagd wordt of Brussel meer politieagenten nodig heeft die uit Brussel afkomstig zijn. Het zal die middag niet de enige opmerking zijn die blijk geeft van een diep wantrouwen bij de Brusselse jongeren tegenover de politie.

Het is zaterdag en een 25-tal Brusselse jongeren en twee leden van politiezone Zuid zijn op initiatief van parlementslid Els Rochette samengekomen in Circularium in Kuregem. Samen wil Rochette bekijken welke vooruitgang het afgelopen jaar werd geboekt.

Iets meer dan een jaar geleden deed de commissie Binnenlandse Zaken van het Brussels parlement immers enkele aanbevelingen in een resolutie die de relatie tussen de burger en de politie moest verbeteren. Een eind maken aan willekeurige identiteitscontroles, een betere scholing om een politievoertuig te kunnen besturen en een meer beleefde omgang met de Brusselse jongeren waren slechts enkele voorbeelden van aanbevelingen. (lees verder onder de afbeelding)

Geen agent worden

Maar op het terrein valt van die aanbevelingen nog niet zoveel te merken, zo blijkt. “Meer dan 76 procent van de Brusselse jongeren geeft aan zich onveilig te voelen bij contact met de politie,” geeft Ilyas Mouani aan, die als voorzitter van de VGC Jeugdraad als spreker werd gevraagd en al eerder rapporteerde over het onderzoek van de Jeugdraad. “Bovendien kent 70 procent van de jongeren haar of zijn rechten en plichten niet. Daar moet dringend meer aandacht aan besteed worden.”

Meerdere jongeren uit het publiek geven aan racistische incidenten meegemaakt te hebben bij contact met de politie. 62 procent van de aanwezigen geeft in een live poll dan ook aan zelf geen politieagent te willen worden.

“We hebben niet de indruk dat er veel gebeurt,” voegt Ayoub Ben Abdeslam, jeugdwerker bij Foyer vzw, toe. “Als er een incident is, lijkt het wel alsof men ermee bezig is, maar achteraf verandert er niets. Het is super dat hier twee agenten aanwezig zijn en dat we in dialoog kunnen gaan, maar er moet veel meer gedaan worden.”

Werk van lange adem

Het is een mening die ook Brahim Lhichou, straathoekwerker bij JES, deelt. In 2020 al nam Lhichou het woord tijdens de hoorzittingen in het Brussels parlement over hoe de relatie tussen burgers en politie verbeterd kan worden. Hij geeft aan dat jongeren het moeilijk hebben met de klachtenprocedure die volgde op zaken waarbij jongens zoals Adil om het leven kwamen.

“Het is natuurlijk nog te vroeg om resultaten te kunnen zien. Dit is een werk van lange adem. We zien inderdaad nog geen verandering. Er zijn meer regels nodig en de politie moet zich houden aan die regels. Het is moeilijk te begrijpen voor jongeren als zij politieagenten zaken zien doen die niet door de beugel kunnen, maar dat ze daar nadien niet voor gestraft worden.”

“Het is goed dat we erover spreken, want dat was vroeger niet het geval. Maar nu zijn er ook acties nodig, zoals juridische en politieke initiatieven.” (lees verder onder de afbeelding)

Volgens Lhichou is een versterkte nabijheidspolitie – in tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt – dan ook geen magische oplossing. “Het probleem gaat veel dieper dan een gebrek aan dialoog. Als je een goede wijkagent hebt, zullen de jongeren zeggen dat dit een goede is, maar de andere agenten blijven in hun ogen dan misschien wel conards. Het is tijd om te stoppen met praten en de wet doen gelden voor agenten die die niet respecteren.”

Salam aleikum

Ook volgens Els Rochette is het vandaag misschien nog iets te vroeg om daadwerkelijk verandering te zien op het terrein. “Alle 26 aanbevelingen die we gedaan hebben, zijn inmiddels wel opgenomen in het Globaal Veiligheids- en Preventieplan 2021-2024. Dat toont aan dat het besef er intussen wel is. Het thema is geen taboe meer. Dat is natuurlijk niet dé grote vooruitgang, maar in tegenstelling tot vroeger is het taboe rond etnisch profileren weg. Men is er overal mee bezig.”

Wanneer 82 procent van de aanwezige jongeren in een poll aangeeft haar of zijn wijkagent niet te kennen, geeft Rochette aan wel nog in de meerwaarde van nabijheidspolitie te geloven. “Op korte termijn moet er meer ingezet worden op wijkagenten die hun buurt erg goed kennen. Dat kan veel spanningen weghalen.”

Ook Kathleen Calie van politiezone Zuid geeft aan hoopvol te zijn. “Het is nog iets te snel om nu al resultaten te kunnen zien, maar ik kan wel meegeven dat wij als zone heel erg bezig zijn met deze problematiek.”

“Ik ben recent nog In Den Haag geweest waar ze een systeem van nabijheidspolitie op poten hebben gezet waarbij de volledige wijk werd betrokken, van politieagenten tot huisvaders. Nu zegt iedereen daar goeiedag of salam aleikum, welke je afkomst ook is. Maar het vergde meer dan tien jaar om tot dit resultaat te komen. Ik geloof dus zeker dat het kan en dat een vorm van nabijheidspolitie ons kan helpen om tot een betere dialoog te komen.”