Europees Milieuagentschap: 'Luchtkwaliteit verbetert te traag'

De luchtkwaliteit in Europa is de laatste jaren verbeterd, maar het tempo van dat proces is te traag om onaanvaardbare schade aan de menselijke gezondheid en het milieu te vermijden. Zo waarschuwt het Europees Milieuagentschap (EEA) woensdag. In 2013 was luchtvervuiling verantwoordelijk voor naar schatting 467.000 vroegtijdige overlijdens in 41 Europese landen, van wie 10.000 in België. Net vandaag stemde het Europese parlement overigens om strengere normen in te voeren.

Het EEA noemt luchtvervuiling in het domein van het milieu "het voornaamste gevaar voor de gezondheid in Europa". Vervuiling door fijne deeltjes, stikstofdioxide en ozon bij de grond veroorzaken ademhalingsproblemen, hart- en vaatziekten en kanker en verkorten het leven, aldus het EEA. Om die redenen heeft het Europees Parlement woensdag ook zijn fiat gegeven voor de invoering van strengere uitstootplafonds voor vervuilende stoffen als NOx, fijn stof en zwaveldioxide.

In zijn rapport neemt het Milieuagentschap de periode van 2000 tot 2014 onder de loep. Voor de analyse werden data gebruikt van meer dan 400 meetstations van steden over heel Europa.

Hoewel de luchtvervuiling daalt, werd 85 procent van de stadsbevolking in de EU in 2014 blootgesteld aan vervuiling door fijnstof op niveaus die de Wereldgezond-heidsorganisatie (WHO) inschat als schadelijk voor de gezondheid. De WHO hanteert striktere standaarden dan de EU. “Dat komt omdat luchtvervuiling, hoe miniem ook, altijd een impact heeft op de gezondheid”, zegt woordvoerster Iben Stanhardt van het EEA aan BRUZZ. “ Er is geen minimumwaarde waaronder je geen effecten ziet. Eigenlijk geldt dus hoe minder fijne stofdeeltjes, hoe beter.”

Frans Fierens, expert luchtvervuiling bij Ircel, de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu, is het daarmee eens. “Wat de gezondheid betreft, moet je je zeker richten op de WHO-waarden.”

In onderstaande tabel zie je links de verschillende soorten fijn stof, en bij de 'mannetjes' hoeveel procent van de Europese stadsbevolking respectievelijk rond meetpunten boven de Europese en WHO-grenswaarden leeft. (lees verder onder de tabel)

“Net zoals in het gros van de Europese steden liggen de waarden voor fijn stof PM₁₀ en PM_2,5 en ozon (O₃) in Brussel boven de WHO-normen”, zegt Fierens. “Zelfs voor stikstofdioxide NO₂ zitten we in een aantal stations, waaronder de Kroonlaan in Elsene, boven de WHO-drempelwaarde. Die laatste drie hebben de grootste impact op de gezondheid.”

Nieuwe limieten
De pas gestemde nieuwe wetgeving, waarover de Europarlementsleden eerder al een akkoord hadden bereikt met de lidstaten, legt nieuwe nationale limieten vast voor de uitstoot van zwaveldioxide (SO₂), stikstofoxide (NOx), niet-methaan vluchtige organische stoffen (NMVOC), ammoniak (NH₃) en fijn stof (PM_2.5). De nieuwe limieten vervangen de oude plafonds uit 2001. Ze worden gefaseerd ingevoerd en worden vanaf 2030 bindend. Aangenomen wordt dat de nieuwe uitstootnormen de impact van luchtvervuiling op de volksgezondheid kunnen halveren.

Volgens de Belg Hans Bruyninckx, directeur van het Europese Milieuagentschap, zullen overheden, bedrijven, burgers en onderzoekers nog altijd een tandje moeten bijsteken. "We moeten de basisoorzaken van luchtvervuiling aanpakken, en daarom is een fundamentele en vernieuwende ommezwaai nodig op het vlak van mobiliteit, energie en voedselsystemen", aldus Bruyninckx.