Foyer in Molenbeek (2): Je bent jong en ja, je wilt wat

Vrijdagavond in het sportcentrum Sippelberg. Een zestigtal kinderen tussen zes en veertien jaar springen, rennen en gooien met grote kogelballen. Tegelijkertijd loopt een aantal ouders rondjes rond het sportveld. Dit is de atletiekclub Atlemo in actie. Het is maar een van de vele sport- en andere activiteiten die de Foyer organiseert voor kinderen en jongeren uit de hoofdstad.

E en van de groepen op het sportveld wordt in het kogelstoten geïnitieerd door ex-atletiekkampioen Raf Wyns.

Bij de Foyer is sport niet zomaar een spel, maar een manier om je te integreren in de maatschappij. De achttienjarige trainers Ayoub en Mohamed zijn hiervan een voorbeeld. Zij behoren tot de tweede lichting van de BIS Award. Om de vier jaar beginnen achttien kinderen aan een individueel parcours om hun talenten te ontplooien, gecoacht door de Foyer. Ayoub en Mohamed kozen ervoor om een opleiding tot trainer te volgen, en vier jaar later versterken ze de club Atlemo.

Ook bij het basket zitten enkele kinderen die deelnemen aan het project van BIS Award. De dertienjarige Mariam zit in een A-ploeg van de club en neemt deel aan de provinciale competitie. "Voor mijn programma van BIS Award moet ik onder andere vrijwilligerswerk doen. Ik heb ervoor gekozen om matchen te fluiten en de buren te helpen. Ik moet ook vijf uur per week sporten, maar dat deed ik zo ook al," zegt ze met een lach.

De gezelligste en strengste
Kinderen motiveren en in zichzelf doen geloven zijn basisprincipes van de jeugdactiviteiten van de Foyer, zowel aan de ene kant van de Werkhuizenstraat in het Franstalige Foyer des Jeunes, als daartegenover in het Nederlandstalige vormingscentrum Foyer.

Op het eerste gezicht is het vormingscentrum een school als een andere. Een beetje klein naar Brusselse maatstaven: maar een vijftigtal leerlingen. In de gang hangen overal uurregelingen op, geflankeerd door vellen papier met regels erop: deur sluiten, alleen buiten roken, wc's schoon houden... De begeleiders zijn voortdurend in zicht en wisselen een grapje af met een vinger naar een van de geafficheerde regels. Welkom in de tegelijk gezelligste en strengste 'school' van Brussel.

"Al die roosters en afspraken maken deel uit van onze aanpak," legt coördinator Katelijn Schevelenbos uit. "Je moet weten dat de jongeren die bij ons komen, vaak al jaren niet meer of niet regelmatig naar school zijn geweest. Een duidelijke structuur helpt hen mee op weg naar het gewone onderwijs. Wij zijn geen school, we organiseren persoonlijke ontwikkelingstrajecten voor jongeren van vijftien tot achttien jaar. Het is de bedoeling dat ze nadien naar het onderwijs of naar een baan kunnen doorstromen."

"Op de 52 jongeren zijn er een veertigtal Roemeense Roma. Om hier te mogen beginnen moeten ze veel motivatie tonen en moeten ze beloven zich aan de afspraken te houden. We werken vooral aan hun motivatie en aan aanwezigheid. Als iemand te laat komt of spijbelt, dan wordt meteen naar de ouders gebeld. Ouders én leerlingen moeten begrijpen dat dit niet aanvaard wordt."

"Anderzijds zijn wij geen gewone leerkrachten. We zijn altijd aanspreekbaar voor de leerlingen. Als team hebben we tegelijk de rol van leerkrachten, opvoeders en sociaal werkers. Ons enthousiasme voor ons werk moet op de leerlingen afstralen, zodat ze niet het gevoel hebben dat ze in de afvalbak van het onderwijs zitten."

Praktisch Nederlands
Behalve coördinatrice is Schevelenbos ook lerares Nederlands. Het is tijd voor haar om les te gaan geven aan Brandon, Claudiu en Samuel. De les is duidelijk pragmatisch: jezelf leren voorstellen, telefoonnummers noteren en dicteren. "Het is niet evident om les te geven aan deze jongeren. Als ze de taal niet goed beheersen, moet alles eenvoudig worden uitgelegd, maar het mag ook niet kinderachtig worden. Voor Nederlands hebben we zelf veel materiaal ontwikkeld om woordenschat uit te breiden op de terreinen die voor onze leerlingen nuttig zijn. We gaan mee naar hun stageplaatsen, zodat we horen welke woorden daar worden gebruikt."

Zwemmen
In het kunstlokaal staat de boog wat minder gespannen. Het spreekt voor zich dat als taal een grote barrière is, de leerlingen zich gemakkelijker uitleven in meer toegepaste activiteiten.

"We zijn een centrum voor deeltijdse vorming, maar onze leerlingen hebben een persoonlijk ontwikkelingstraject van 28 uur per week met veel aandacht voor niet-theoretische activiteiten als houtbewerking, beroepsstages en sport. Veel jongeren komen hier met een heel negatief zelfbeeld. Telkens als ze het gevoel krijgen dat ze iets kunnen, doet dat wonderen. Dit jaar hebben we onder andere zwemlessen georganiseerd. Verschillende leerlingen konden niet zwemmen en sommigen waren ronduit bang om ermee te beginnen, maar als het dan toch lukt, zien ze dat ze hun grenzen kunnen verleggen. Ons werk is niet altijd eenvoudig. Daarom is het fijn deel uit te maken van een groter geheel als de Foyer, want wij kunnen voortdurend een beroep doen op de andere diensten."

Schouderklopje
Om halfvier is de school uit en loopt het gebouw van het vormingscentrum leeg. Een halfuur later komt er al een nieuwe groep kinderen aan. Dat zijn leerlingen van andere scholen die hier naar de studiebox komen.

De studiebox maakt deel uit van de jongerenwerking van de Foyer, die gecoördineerd wordt door Anne-Sophie Van der Bracht. Alle kinderen kent ze bij naam, meer nog, ze lijkt zelfs in één oogopslag te zien of een kind die dag extra aandacht nodig heeft. Veel kinderen komen hier ook voor de babbel, de rust en het schouderklopje. Van der Bracht haast zich snel naar een meisje dat haar onweersgezicht onder een muts probeert te verstoppen.

De andere kinderen installeren zich met boeken en schriften of computers aan de verschillende tafeltjes. Een aantal middelbare scholieren staat klaar om hun hulp aan te bieden. Voor een groot deel komen zij uit het Jan-van-Ruusbroeckollege, dat elk jaar een aantal leerlingen naar de studiebox stuurt voor vrijwilligerswerk. Vandaag staat ook Hafsa klaar om kinderen te helpen met wiskunde en wetenschappen. "Toen ik klein was, ben ik hier ook een tijdje gekomen. Zo leerde ik hoe ik huiswerk moest maken en hoe ik me moest voorbereiden op examens. Vooral dat laatste was heel nuttig. Toen ik het eenmaal doorhad, ben ik thuis beginnen werken. Nu bereid ik me voor op het toelatingsexamen geneeskunde, dus ik kan de kleintjes wel goed helpen met wiskunde en wetenschappen."

Daphné, de enige vrijwilligster van het Sint-Jan Berchmanscollege, helpt vooral met Nederlandse schrijfopdrachten en met Engels.

De jeugd van tegenwoordig, moet je wel denken bij het zien van zoveel ijver en hulpvaardigheid, is heus nog niet verloren.