'Geen dure appartementen in Familistère, sociale bestemming behouden'

De nieuwe eigenaar van de Familistère, het historische ‘arbeiderspaleis’ aan het kanaal naast Docks, zoekt een sociale bestemming voor het gebouw. “Wellicht vertrouw ik het toe aan een sociaal verhuurkantoor. Maar ook Fedasil is al komen kijken.”

De nieuwe eigenaar is de Antwerpse projectontwikkelaar Koen Maes. Hij kocht het beschermde gebouw onlangs voor ruim vier miljoen euro van het OCMW van Brussel-Stad.

De Familistère dateert van het einde van de negentiende eeuw. Toen liet de socialistische industrieel en utopist Jean-Baptiste Godin naast zijn kachelfabriek aan de Werkhuizenkaai een comfortabel woongebouw met 72 appartementjes en een grote binnenkoer neerzetten voor zijn arbeiders.

Een kleine honderd jaar later werd gepoogd om de Familistère te herbestemmen als kantoorgebouw, maar dit mislukte. Begin 2000 besloot het Brusselse OCMW om er 57 sociale appartementen van 50 à 60 vierkante meter van te maken. Het OCMW renoveerde de gevels, de ramen en ook de enorme glazen koepel in het dak maar daarna viel de restauratie stil. Volgens OCMW-voorzitster Pascale Peraita (PS) zou de renovatie van de binnenkant veel meer gaan kosten dan vooraf begroot, omdat er stabiliteitsproblemen waren en ook vanwege het beschermd karakter van het gebouw.
Dus besloot ze de Familistère – water- en winddicht – in de etalage te zetten.

Voor de nieuwe eigenaar Koen Maes, die normaal gesproken vooral bezig is met verkavelingen, was dit unieke gebouw naar eigen zeggen een buitenkans. “Eigenlijk had de overheid dit niet mogen verkopen. Het behoort tot het erfgoed,” zegt hij.

Om het historisch karakter te respecteren wil hij er geen luxeappartementen van maken, maar verkiest hij een sociale bestemming voor het gebouw.

Zijn plan is om het appartementenproject van het OCMW verder te zetten. Maes denkt dat hem dit drie à vier miljoen euro gaat kosten, een stuk minder alvast dan wat het OCMW berekend had. Na de renovatie overweegt hij om het gebouw met de 57 appartementen in zijn geheel te verhuren aan het Sociaal Immobiliënkantoor in Brussel (SIKB). Wie zijn pand aan een sociaal verhuurkantoor verhuurt is zeker van de maandelijkse huurinkomsten en van het onderhoud, maar moet wel genoegen nemen met een huur die onder de marktprijs ligt.

Noodopvang
Intussen heeft hij ook het bezoek gekregen van Fedasil. Het agentschap zoekt overal te lande gebouwen voor noodopvang van vluchtelingen. Fedasil kwam kijken, maar constateerde dat het gebouw voorlopig niet bruikbaar is. “Het gebouw is casco,” zegt Geert Knockaert van Fedasil. “Binnen moet het nog helemaal ingericht worden. Het gaat dus nog even duren voor het klaar is. Wij zijn op zoek naar gebouwen die op heel korte termijn beschikbaar zijn.”

Fedasil legde wel een dossier aan van de Familistère. Op termijn moet immers een gebouw gevonden worden ter vervanging van het Klein Kasteeltje, dat nu dienst doet als opvangcentrum voor asielzoekers. De Stad Brussel heeft al herhaaldelijk de vraag gesteld om het te mogen kopen. Burgemeester Yvan Mayeur (PS) wil er graag woningen en eventueel ook een school in maken. Knockaert: “Op dit moment zijn we niet bezig met het zoeken van een vervanglocatie, we hebben nu andere prioriteiten. Maar als het wel aan de orde is, is de Familistère een van de pistes, naast andere.”