Gevlucht voor de taliban: 'Bang dat ze mijn gezin dwingen om terug te keren naar die hel'

Ondanks het escalerend conflict in Afghanistan, blijft gedwongen terugkeer van Afghanen mogelijk in ons land: iets wat tot heel wat onbegrip stuit bij Ramin*, een Brusselse Afghaan. Hij vreest dat zijn gezin, dat zonder papieren in ons land verblijft, zal moeten terugkeren. Intussen probeert hij te verwerken wat in zijn thuisland gebeurt. "Mijn grootste nachtmerrie is dat Afghanistan weer in handen van de taliban valt."

Nu de taliban de ene Afghaanse stad na de andere veroveren, beslissen Nederland en Duitsland om uitgeprocedeerde asielzoekers voorlopig niet meer terug te sturen. Frankrijk stopte op zijn beurt begin juli al met Afghaanse vluchtelingen uitzetten.

België volgt dat voorbeeld niet. “Het is niet omdat er regio’s in een land onveilig zijn, dat iedere onderdaan uit dat land automatisch recht heeft op bescherming”, zo luidt de Twitterpost van Sammy Mahdi, minister voor Asiel en Migratie (CD&V).

Dat ons land zijn gedwongen terugkeerbeleid naar Afghanistan niet bevriest, doet de gemoederen bij Afghanen op de vlucht hoog oplopen. Ook bij Ramin, een Afghaanse twintiger uit Brussel. Zijn gezin, dat samen met hem naar België is gevlucht, riskeert immers uitgewezen te worden.

In België sinds 2008

Ramin vluchtte als kind samen met zijn familieleden van het schrikbewind van de taliban. Na een lange en gevaarlijke reis kwamen ze in 2008 aan in België. Elf jaar later krijgt Ramin als enige van zijn gezin het statuut van ‘erkende vluchteling’. Voor zijn familie is het nog steeds bang afwachten.

Ook al zit Ramin middenin een herexamenperiode, heeft hij geen seconde geaarzeld om met BRUZZ zijn verhaal te delen. We spreken af om elkaar te ontmoeten, “want dit onderwerp bespreken we best fysiek”, zegt hij.

Hoe gaat het met je?

"Nu gaat het goed, maar dat is niet iedere dag zo. Ik probeer mijzelf sterk te houden. Het is met vallen en opstaan."

Slaag je erin het hoofd koel te houden tijdens je herexamens, nu de situatie in Afghanistan van kwaad naar erger gaat?

"Ik denk er voortdurend aan. Wat mij het meeste zorgen baart, zijn de kwetsbare kinderen, vrouwen en ouderen die hun huis moeten verlaten."

"Ik heb het er niet lang geleden over gehad met mijn vader. Ik zei hem dat een snelle dood niet opweegt tegen het leed van de Afghanen op dit moment. Als ik alleen maar denk aan de vrouwonvriendelijke praktijken: de verkrachtingen op vrouwen en kinderen..." (kijkt verontwaardigd naar beneden)

De Afghaanse rapper Massih Hutak schreef een column in Het Parool over de huidige situatie in Afghanistan. Hij heeft last van survivor’s guilt, schuldgevoel van het overleven.

"Op dit moment voel ik mij inderdaad schuldig en machteloos, maar ik probeer op lange termijn te denken. Misschien kan ik vanuit België een oplossing bieden voor hen. Al is het hen gewoon troosten, of hen het gevoel geven dat ze er niet alleen voor staan. Alleen moet ik er ook over waken dat ik mijn eigen mentaal welzijn niet uit het oog verlies."

"Ik heb ontdekt dat sport mijn medicijn is. Als ik sport, dan vergeet ik even al mijn zorgen. Ik hou van marathons lopen. Dat werkt enorm verlossend. Het geeft mij de kans om bij te tanken."

De lange weg naar een verblijfsvergunning

Het heeft elf jaar geduurd voor je het statuut van ‘erkende vluchteling’ kreeg. Was dat een zware periode?

"Ik ben mijzelf meermaals tegengekomen. Maar soms moet je door de hel gaan om te weten te komen wie je bent. Het ging vaak niet goed met me. Ik had voortdurend stress. Om je een voorbeeld te geven: tijdens het studeren kreeg ik meermaals een brief met de boodschap om het grondgebied te verlaten."

Nu ben je wel in het bezit van een verblijfskaart dat vijf jaar geldig is. Je loopt dus voorlopig het risico niet om uitgezet te worden.

"Ergens geeft me dat wat meer rust, maar het wringt wel dat mijn familie nog geen zicht heeft op papieren."

Gedwongen terugkeer

Vrees je dat de kans bestaat dat je gezin teruggestuurd zal worden, nu België zijn beleid rond gedwongen terugkeer naar Afghanistan niet bevriest?

"Natuurlijk heb ik schrik dat ze mijn gezin zullen dwingen terug te keren. Het is daar nu een hel. Ik ben hier quasi opgegroeid, maar mijn gezin is in België een nieuw leven gestart. Zij krijgen de kans niet om te groeien. België mag niet zomaar een familie uit elkaar halen, ze mogen ons gezin niet uit elkaar halen."

Nederland, Duitsland en Frankrijk kozen om voorlopig niemand meer terug te sturen naar Afghanistan. Wat vind je van de Belgische houding?

"Dat België mensen blijft terugsturen naar Afghanistan, is een politieke beslissing. Personen die hier in België voor bevoegd zijn, zouden zich eigenlijk het volgende moeten afvragen: 'Zou ik mijn eigen familie naar een conflictland, zoals Afghanistan, sturen?'."

"Het draait gewoonweg om politieke wil. Kijk naar de mensen zonder papieren die in hongerstaking gingen in de Begijnhofkerk, de ULB en de VUB. Heel wat politieke partijen dreigden op een bepaald moment uit de regering te stappen. Er kwam heel wat politieke druk, maar waar is die druk nu? En waar was die politieke druk toen wij, Afghanen (in 2010 en 2013, red.) in hongerstaking gingen?"

Wat is je grootste angst nu?

"Dat Afghanistan terug in handen van de taliban komt. Dat is als het ware mijn grootste nachtmerrie. Toch zien we dat het in snel tempo realiteit wordt." (Stilte)

"Kijk, ik ben geboren toen de taliban sterk aanwezig waren, tijdens de burgeroorlog. Ik heb het als kind met mijn eigen ogen gezien. Bekijk mij maar als een product van de oorlog. Ik heb mensenlevens zien verloren gaan. Eén van mijn grootste wensen is dus dat de taliban nooit terugkeren, maar die wens vervaagt, zoals je kan zien."

Sta jij op dit ogenblik in contact met mensen uit Afghanistan?

"Ik heb geen contact met mensen uit Afghanistan. Op dit moment doet het teveel pijn. Als ik nu een relatie aanga met iemand uit het thuisland, dan moet ik die onderhouden. Ik heb er de energie niet voor."

Zou je zelf ooit willen terugkeren?

"Nooit. Hier word ik beschouwd als een Afghaan en verder ondervind ik daar geen problemen mee. Daar zullen ze mij beschouwen als een westerling, als een Belg, en net daarom vrees ik voor mijn leven, want de taliban accepteren zulke mensen niet."

*Ramin is een schuilnaam. De naam van de getuige is bekend bij de redactie.