God van de daken (4): de Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal

De Brusselse kerken lopen leeg. De gebouwen blijven staan. Ze zijn niet uit de wijken weg te denken. Wij kropen op het dak. Zo hoog we konden. En zagen Brussel in al zijn brute schoonheid. Deze week: de kathedraal van Brussel.

B ij de meeste kerken is het simpel. Je beklimt de trappen, loopt langs het doksaal waar het orgel staat, je gaat nog wat hoger, passeert de klokken en met wat geluk kun je nog een stuk hoger, tot kruis of windhaan.

Niets van dat in de kathedraal van Sint-Goedele in hartje Brussel. Nog afgezien van de rijke geschiedenis van de kathedraal (men leze Paul De Ridder, Inventaris van het oud archief van de kapittelkerk van Sint-Michiel en Sint-Goedele te Brussel in drie delen of De kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele van Guido Jan Bral), is de beklimming van de kathedraal alleen al daarom een avontuur. De Sint-Goedele mocht dus niet ontbreken in ons lijstje.

Een en ander komt natuurlijk omdat de kathedraal een immens bouwwerk is dat in vroeger tijden heel wat meer was dan louter een huis van God. Men vindt er: voormalige woongelegenheden met uitzicht op de middenbeuk, cryptes, galerijen, triforia, vergaderruimtes en zelfs een kleine gevangenis. De gesofistikeerde architectuur van de hooggotiek zorgt voor heel wat 'overbodige' ruimtes, bereikbaar langs achterdeurtjes, verscholen achter steunberen of toegankelijk via omgangen, galerijen en stoffige dakgebinten. De kerk moest vooral hoog naar de hemel reiken, de rest was van ondergeschikt belang.

Onze gids Olivier leidt al meer dan tien jaar groepen rond. Hij brengt ons via een wirwar van gangen, torentjes en dakgoten tot de hoogste toren, 69 meter hoog. "Het eerste wat ik heb moeten leren," zegt Olivier, "is de juiste weg." Zelfs met een plattegrond in de hand moet dat een hele klus zijn: welke sleutels voor welke deuren, waar zitten de lichtschakelaars: een gids in de kathedraal moet niet alleen een uitstekende conditie hebben (het aantal trappen hebben we niet bijgehouden), maar moet zich ook kunnen oriënteren.

Waterspuwer
Verrassend zijn de zichten op de binnenkant van de kathedraal als we in een hoog triforium terechtkomen: het monumentale Grenzing-orgel, de glasramen, maar ook... de kerkbezoekers beneden. Die weten van niets, want je zit haast verborgen in de wand en niemand ziet je staan. Maar er zijn ook kleinere deurtjes in de wanden van het middenschip die volgens Olivier alleen dienden om de wandtapijten op te hangen die de kerk moesten versieren. Technische ruimtes avant la lettre , dus. Niet voor mensen met hoogtevrees.

Het bezoek geeft ook de kans om de waterspuwers van dichterbij te bekijken. De toenmalige beeldhouwers lieten daarbij vaak hun inspiratie de vrije loop. Dat levert vreemde wezens op, grappige monsters en andere drôleries (zagen we daar een fallus?).

Bij de restauratie is op hetzelfde elan doorgegaan, met anachronismen als gevolg: waterspuwers met een bril, maar ook een gebeeldhouwde... Paul De Ridder. Niet onlogisch: de huidige N-VA-mandataris heeft jarenlang geijverd heeft voor de restauratie van de kathedraal.

We komen langs de stadsbeiaard, waar ook enkele klokken hangen die de naam dragen van de leden van de koninklijke familie. We zien Astrid, Laurent, Boudewijn en Fabio­la.
Het zicht boven reikt misschien niet het verst in Brussel, daarvoor staat de kathedraal niet hoog genoeg, maar door het grote platform boven aan de toren is Brussel comfortabel vanuit de hoogte te bekijken. Het levert onvermoede vergezichten op in de vier windrichtingen. En toch: hadden de middeleeuwse kathedraalbouwers hun zin mogen doen, dan was er boven op de plompe zuider- en noordertoren een spitse torenbekroning gekomen en was de kathedraal zomaar eventjes veertig meter hoger geweest.