Het dramatische oorlogsjaar 1943: Dodelijke landing van Jean de Sélys Longchamps

Zeventig jaar geleden was het 1943, een eenvoudige rekensom. Maar niet iedereen beseft dat dat jaar voor Brussel misschien wel het zwaarste was van de twintigste eeuw. Na de massale deportatie van joden en de verplichte tewerkstelling van jongemannen in Duitsland vanaf de zomer van 1942 werd iedereen van dichtbij geconfronteerd met de tirannie van de nazi-bezetter. In de loop van de volgende maanden zullen we de aandacht vestigen op enkele herdenkingsplechtigheden die illustreren dat de dramatische gebeurtenissen van 1943 nog lang niet vergeten zijn.

D at Jean de Sélys Longchamps nog altijd een warme plaats inneemt in het hart van vele Brusselaars, bleek duidelijk na het vorige artikel dat Brussel Deze Week over hem schreef en waar verschillende lezers op reageerden. Sommigen herinneren zich zelfs nog persoonlijk hoe de Belgische RAF-piloot in januari 1943 het Gestapo-hoofdkwartier aan de Louizalaan van onder tot boven kapot mitrailleerde.

Helaas kwam Jean de Sélys Longchamps een half jaar later om na een andere missie boven het bezette België. Zijn vliegtuig werd beschoten, waardoor het landingsgestel zwaar beschadigd werd en hij neerstortte bij het landen in Groot-Brittanië. Dit jaar vindt er naar aanleiding van de zeventigste verjaardag van dit droevige feit op 16 augustus bij zijn graf in het Britse Minster-on-Thanet een speciale herdenking plaats.

Organisator is de merkwaardige vereniging Wings of Memory, die tot op heden wrakken van oorlogsvliegtuigen opspoort en families van omgekomen piloten helpt om lichamen terug te vinden of de omstandigheden van verdwijningen op te helderen. Aan de herdenkingsplechtigheid nemen afvaardigingen van oorlogsveteranen, Defensie en ook verzetsorganisaties als Komeet deel. Het geheel zal worden opgeluisterd met een militaire fanfare en een défilé van Spitfires. Sympathisanten zijn eveneens welkom.

Intussen kijkt de buste van Jean de Sélys Longchamps vanuit zijn opgeknapt prieeltje nog steeds meewarig naar het door hem beschoten Gestapo-hoofdkwartier en het daaropvolgende hoofdkwartier van de Gestapo. In beide gebouwen, gelegen aan de Louizalaan 453 en 347, werden talrijke Brusselaars tijdens de oorlog gevangengehouden en gefolterd. Op de muren van deze kelders hebben de gevangenen met de moed der wanhoop hun meestal laatste woorden aan familie en vrienden en mede-verzetsstrijders gekrast.

Op enkele eigenaars na, wil niemand de kelders openstellen voor historisch onderzoek. Ook na de studiedag die Daniel Weyssow van de Auschwitz Stichting eind 2011 organiseerde om de aandacht te vestigen op het hemeltergend gebrek aan belangstelling voor deze bijzondere getuigenis van de Tweede Wereldoorlog is er niets veranderd, op enkele loze beloften van politici na. Nochtans wezen verschillende historici daar op voorbeelden uit omringende landen om met zulk erfgoed om te gaan zonder privébelangen te schaden.

Publicatie over de kelders van de Gestapo: Les caves de la Gestapo. Reconnaissance et conservation. Sous la direction de Daniel Weyssow. Editions Kimé, 2013. Informatie over de herdenkingsbijeenkomst:www.wingsofmemory.be