In het opvangcentrum voor daklozen

Met temperaturen die ’s nachts oplopen tot min zeven graden, lopen de winteropvangcentra van Samusocial vol. Maar niet alle daklozen stellen het dak dat ze ’s nachts boven hun hoofd krijgen op prijs. "Diefstal is hier alledaags, maar het is beter dan buiten slapen."

Vanaf 18 uur mogen de daklozen naar binnen in het opvangcentrum in de Koningstraat. Driehonderd plaatsen zijn hier, tachtig voor families en de rest voor alleenstaande mannen. Buiten is het nu min zes graden, maar van een grote toestroom is nog geen sprake wanneer de deuren opengaan.

Sommigen wandelen binnen met een hele reiskoffer, anderen hebben niet meer dan een plastic zak van de supermarkt. De daklozen moeten zich op voorhand registreren via een gratis nummer. Eens binnen worden de namen aangevinkt aan het onthaal, en gaan de daklozen naar een kamer, met vijf tot twaalf bedden.

Terwijl de woordvoerster van Samusocial me door het gebouw gidst, spreekt een man ons aan in het Nederlands. “Wij zijn de Brusselse regering heel dankbaar voor dit warme gebouw, we zijn heel blij!” Maar die mening wordt niet door iedereen gedeeld.

“A la guerre”

De eetzaal heeft, met wat verbeelding, iets weg van een kantine in een jeugdherberg. Lange tafels, heel wat kabaal en op het menu: kip met tomatensaus en puree. “Elke dag staat er iets anders op het menu en we serveren zo een driehonderd maaltijden per avond”, zegt een keukenmedewerker.

Ongeveer een uur na de openingstijd, zit er een dertigtal daklozen aan tafel. Enkele Romagezinnen met kinderen en verder alleenstaande mannen die vaak ook alleen aan tafel zitten. De dertigjarige Tunesiër Drissi peuzelt rustig aan een kippenbout. Of het lekker is? “We moeten eten om te overleven”, lacht hij bitter. De tien jaar oudere Radouan komt erbij zitten en knikt bevestigend. “À la guerre comme à la guerre.” Zijn adem ruikt naar de drank en hij ziet er een beetje versuft uit, terwijl hij traag met een lepeltje door een pot yoghurt roert.

“Liever in de gevangenis”

Radouan is een ‘vaste klant’ bij Samusocial, zegt Drissi. Sinds een maand komt Radouan elke nacht naar de winteropvang. “Ik heb vijf jaar in de gevangenis gezeten en ben nog maar een maand vrij”, vertelt hij. “Ik zat nog liever in de gevangenis dan hier.” Radouan stopt even met praten en probeert enkele tranen in bedwang te houden, voor hij verder gaat. “Daar had ik tenminste mijn eigen cel.”

“En ze stelen hier constant”, voegt Drissi daar aan toe, “maar wat kan je doen?” Radouan schudt zijn hoofd. “Wij hebben niets en sommige daklozen nemen onze laatste bezittingen af.” Een derde thuisloze man komt erbij zitten: "Om zeven uur komen ze ons wakker maken en moeten we naar buiten. Waar naartoe?”

Alledaagse diefstal

Buiten tref ik Younes* aan, een 23-jarige Fransman die nog maar twee jaar in België woont en voor de tweede winter op rij naar de opvang van Samusocial gaat. “Het verschil is dat ik nu een job heb, maar ik probeer te sparen voor een huurwaarborg”, legt hij uit. Hij begrijpt dat sommige daklozen niet naar een opvangcentrum willen gaan. “Buiten wordt er af en toe gestolen, maar binnen deze muren”, wijst hij naar het gebouw van Samusocial, “is diefstal alledaags.” Younes staat te trillen van de kou, terwijl hij zijn sigaret oprookt. “Maar het is beter dan buiten slapen.”

Logistiek probleem

Samusocial reageerde eerder al op het probleem van diefstal in de opvangcentra. "Kastjes zijn er niet, want die zijn te duur", liet de woordvoerster weten. Maar het gebrek aan lockers heeft niet alleen te maken met budgettaire redenen, benadrukt ze. Op logistiek vlak zijn kastjes geen haalbare oplossing. "Het gaat tenslotte om tijdelijke opvangcentra. In ons permanent opvangcentrum hebben we wél kastjes", klinkt het. Bovendien blijft de prioriteit van de organisatie noodhulp bieden aan daklozen, in de vorm van onderdak, geneeskundige zorg en psychosociale begeleiding.

*Younes is een schuilnaam