Hoge politieambtenaren waarschuwen voor dreiging georganiseerde drugscriminaliteit

In Brussel slaan vijf hooggeplaatste politieambtenaren alarm over het hoge aantal geweldsdelicten gerelateerd aan drugs. De federale gerechtelijke politie vraagt om een audit en om meer middelen om adequaat op de situatie te kunnen inspelen. Criminologen hebben begrip voor hun voorstellen.

"Het geweld heeft nog nooit het niveau bereikt dat we vandaag zien." Het is slechts één van de zorgwekkende uitspraken door Alain, Eric, Serge, Luc en Jean-Michel, hooggeplaatste politieofficieren binnen de federale gerechtelijke politie of andere recherchediensten die zich met georganiseerde misdaad bezig houden.

"Er zijn enkele grote maffiabendes in Brussel", zegt Eric Jacobs, de directeur van de federale gerechtelijke politie, de enige die met voor- en achternaam getuigt in Le Soir. "In sommige delen van de wereld hebben ze de controle overgenomen van staten die niet volledig gemobiliseerd zijn om het fenomeen te bestrijden. Deze organisaties zijn veel machtiger dan een staat." In België is het volgens hem nog niet zo ver, maar "we moeten in actie komen om het te voorkomen."

Terwijl het Antwerpse gebied grotendeels wordt gedomineerd door groepen van Marokkaanse afkomst uit Nederland, zijn het de Albaneestalige clans die het vaak voor het zeggen hebben in Brussel. De Albanezen "kwamen voor het eerst werken als prostituees na de oorlog op de Balkan. Ze zijn keihard, goed georganiseerd met valse papieren enzovoort. Ze zijn ook aanwezig in Dubai en Zuid-Amerika," zegt Jacobs.

Ter herinnering: de laatste weken verschenen verschillende cijfers in de pers over het aantal drugsdoden- en gewonden dat viel sinds 1 januari 2023. Het zou gaan om zes doden, 20 zwaargewonden die in het ziekenhuis moesten worden opgenomen en 41 lichtgewonden. Ook werden er al vijf gevallen van ontvoering tussen rivaliserende bendes vastgesteld dit jaar. Dat zijn er evenveel als in heel 2022.

Trage rekrutering zorgt voor concurrentie

Volgens Eric Jacobs moeten er dringend meer middelen naar de Federale Gerechtelijke Politie (FGP). Dat is een gespecialiseerd onderdeel van de politie dat zich voornamelijk richt op de strijd tegen de georganiseerde misdaad - in welke vorm dan ook. Ze voert onderzoeken uit die het lokale niveau overstijgen en levert steun en expertise aan nationale en internationale partners.

Jacobs stelt in de eerste plaats de werkdruk aan de kaak. De Brusselse sectie zou tussen de 30 à 40 procent van de nationale dossiers onderzoeken, waardoor niet altijd tijd genoeg is voor zaken die via het Brussels parket binnenkomen. Ondanks de budgetten die zijn vrijgemaakt voor de aanwerving van extra personeel op nationaal niveau, blijft de balans volgens hem in Brussel negatief, met heel wat openstaande vacatures.

Gezien het toenemende geweld en de groei van de georganiseerde misdaad vraagt het hoofd van de FGP in Brussel daarom bijkomende middelen. Jacobs vraagt bovendien om een audit om de middelen te vergelijken. Daarbij kijkt hij enerzijds naar de middelen tussen de verschillende gerechtelijke politiediensten, maar ook naar de verschillen tussen de federale- en grote lokale Belgische politiezones.

Zijn die vragen terecht? Tussen de federale gerechtelijke politiediensten is het vaak een getrek en geduw met het personeel. "Door de trage rekrutering en besparingen bestaat binnen de federale gerechtelijke politie de neiging om personeelsleden te verschuiven naar die locaties of ten behoeve van die fenomenen die capaciteit vereisen," zegt criminoloog Jelle Janssens.

"Hierdoor wordt concurrentie tussen de verschillende federale gerechtelijke politiediensten in de hand gewerkt. Als je kan aantonen dat de werklast hoog is en de fenomenen bijzonder impactvol, kan je proberen aanspraak maken op meer mensen en middelen." Volgens Janssens zou het daarom geen kwaad kunnen om meer transparantie te creëren over de verdeling van middelen en personeel.

Vergelijken met lokale politie heeft weinig zin

Dan het tweede onderdeel van het voorstel: de budgetten van de federale en lokale politie vergelijken. Emeritus hoogleraar criminologie Paul Ponsaers (UGent) begrijpt wel waar die vraag vandaan komt. "De grote politiezones in ons land worden gefinancierd met een federale dotatie en budget uit de gemeentes. Een zone als Antwerpen heeft het grootste korps van het land, ongeveer 2000 mensen in totaal. Een derde van hun budget komt van de federale overheid, twee derde is door de stad betaald."

Volgens hem kan het wringen dat het ene korps minuscuul is en het andere er warmpjes bij zit. Schiet de politie er iets mee op om de budgetten van de federale politie te vergelijken met die van de lokale politie? "Ik begrijp de vraag om de financiering van de federale politie naast die van de lokale politie te leggen. Maar je moet realistisch zijn: je kunt steden en de gemeentes niet verantwoordelijk maken voor de financiering van de federale politie."

Toch erkent Ponsaers de moeilijkheden waarvoor de federale gerechtelijke politie staat. "Het water staat de federale politie aan de lippen," zegt hij. Volgens hem zou de oplossing kunnen komen van een herverdeling van de middelen binnen de politie: denk aan minder kaderleden zodat er meer geld kan gaan naar het uitvoerend personeel.

Maar dat alleen zal niet genoeg zijn. Ook een vergaande samenwerking tussen politiediensten op verschillende niveaus kan verlichting bieden qua werkdruk. Ook kijkt hij naar bijkomende budgetten van de federale overheid, al ziet hij dat niet gebeuren in de nabije toekomst.