Idahot in de Sint-Jacobswijk: ‘In deze wijk voel ik meer kracht dan angst’

Dinsdagavond vierde de Sint-Jacobswijk tot in de late uren Idahot, de internationale dag tegen homo- en transfobie. Dat zo’n dag nodig blijft, toont een analyse over homofoob geweld van Brussel Preventie en Veiligheid aan. Veel meldingen blijken uit het centrum te komen. “Zelfs op plaatsen waar je je veilig hoort te voelen, ben je dat niet.”

De Kolenmarkt bloeit dinsdagavond open. Het contrast met enkele uren eerder, toen de homobars nog dicht waren en iedereen de straat links leek te laten liggen, is groot. Rond 20 uur zijn de meeste bars open en is het een bruisende straat. Er heerst zelfs een ietwat feestelijke sfeer. Ter gelegenheid van Idahot, de internationale dag tegen homo- en transfobie, klinken de platen in Le Belgica nog een klein beetje luider.

“Idahot is een ontzettend belangrijke dag, want voor ons betekent het visibiliteit en legitimiteit. Elke dag van het jaar zou zo’n dag moeten zijn, een dag waarop we lawaai mogen maken en onze plaats kunnen innemen, een dag waarop we over onze rechten kunnen praten,” vertelt Marion voor de deuren van The Agenda, een bar om de hoek waar een queer open mic net van start is gegaan. “Er heerst een feestelijke sfeer, want er is iets wat we willen vieren. Maar tegelijkertijd praten we vandaag over geweld tegen een deel van de mensheid. We krijgen er allemaal mee te maken of kennen wel slachtoffers. Het is een dag van vreugde, maar ook een beetje een dag van rouw.”

Op Idahot publiceerde de gewestelijke instelling Brussel Preventie en Veiligheid een analyse over LGBTQIA+-foob geweld in het Brussels Gewest op basis politie, RainbowHouse en het Interfederaal Gelijkekansencentrum Unia. Daaruit blijkt dat ongeveer een derde van de geregistreerde LGBTQIA+-fobe incidenten plaatsvinden in het centrum van Brussel, in en rond de 'homobuurt' in de Sint-Jacobswijk.

“Het verrast mij niet. De meeste mensen die ik ken en te maken hebben gehad met homofoob of transfoob geweld, hebben dat hier in de buurt meegemaakt. Het is een te gekke paradox. Ik kom uit Parijs en daar is er voor de gay-gemeenschap een veel grotere wijk. De gemeenschap neemt er zijn plaats in. Hier gaat het eigenlijk maar om twee straten. Toch hebben we het gevoel dat we nu in een geprivilegieerde wijk zijn,” gaat Marion verder. “Het is symbolisch geweld, omdat het hier gebeurt. Zelfs op plaatsen waar je je veilig hoort te voelen, ben je dat niet. Dat maakt het nog erger.”

'Gevaarlijke plekken'

In deze straten voelt Marion zich niet minder veilig dan in andere buurten van de Stad. Zelf krijgt ze ook meer te maken met grensoverschrijdend gedrag en seksisme dan met homofobe opmerkingen. “Ik val op vrouwen, maar ik ben een cisvrouw en ook al zie ik er niet heel erg binair uit, mijn uiterlijk veroorzaakt minder verbazing en agressiviteit. In deze wijk voel ik meer kracht dan angst. Het groepsgevoel helpt daarbij enorm, maar kom je uit de groep, dan raak je geïsoleerd en ben je het doelwit van blikken en geweld. Dat is vreselijk.”

Ondanks de kleurrijke cocktails en blije gezichten onder een stralende zon is homofoob geweld iets waarover veel mensen die we aanklampen kunnen meespreken. “In het verleden heb ik het al twee keer meegemaakt. Het is altijd een shock,” zegt Brusselaar Pierre vanop een vensterbank recht tegenover RainbowHouse. “Homofoob geweld is een realiteit in Brussel. Maar in het centrum van Brussel voel ik me eigenlijk nooit onveilig. Ik woon in een buurt waar mensen met verschillende nationaliteiten samenwonen en ik voel mij er op mijn gemak.”

Uit de gegevens van de politie, Unia en Rainbowhouse blijkt dat queer personen het vaakst te maken krijgen met verbaal geweld. Het gaat dan om beledigingen, spot, bedreigingen of LGBTQIA-fobe opmerkingen gebaseerd op fysieke verschijning. “In de metro heb ik al eens klappen gekregen, maar scheldwoorden hoor ik ongeveer om de twee dagen,” zucht Arnaud, een performer in cabaret Mademoiselle. “Het gebeurt overal, hoor ik ook van vrienden: hier in de buurt, in Molenbeek of bijvoorbeeld aan Sint-Katelijne.”

De teneur is dat LGBTQIA+-foob geweld, verbaal of fysiek, op eender welk moment en eender waar kan gebeuren. “Wrong place, wrong time,” klinkt het vaak. Toch geven Arnaud, zijn vriend Alessandro en andere queers aan dat er wijken zijn die ze vermijden. “Net zoals in andere steden,” knikt Pierre. “Natuurlijk zijn er plekken waar het voor ons gevaarlijk zou kunnen zijn. In die wijken zijn preventie en communicatie belangrijk. Er moet plaats gemaakt worden voor alle mensen van onze gemeenschap.”

Pride

In Brussel is homofoob geweld niets anekdotisch, al scheppen de statistieken van de politie een ander beeld. In heel het gewest heeft de politie in 2020 34 LGTBQIA+-fobe incidenten geregistreerd. Het dark number ligt wellicht vele malen hoger. “Net zoals bij verkrachtingen zijn er veel meer gevallen dan meldingen. Het probleem ligt bij het gerecht,” meent Marion. “Slachtoffers gaan zelden naar de politie. Bij ons is het de groep die voor elkaar zorgt. We lossen zulke dingen op door bijvoorbeeld vrienden op te bellen.”

“Klachten krijgen toch geen gevolg en als je op een commissariaat zit, loop je het risico ‘sale pédé naar je hoofd geslingerd te krijgen,” vult Alessandro aan. Marion: “Er wordt niets aan gedaan om ons geloof in het gerecht leven in te blazen. Ik begrijp waarom dat cijfer zo laag ligt, maar alleen al in mijn eigen entourage kan ik gemakkelijk meer dan veertig gevallen van agressie tellen het afgelopen jaar.”

De verhalen over kwetsende opmerkingen, scheldtirades, bedreigingen en fysiek geweld, dat is waarom Marion Idahot deels als een dag van rouw ziet. Maar het is, net als voor Alessandro, ook een dag om te vieren. Dat zij vandaag aan feesten denken heeft te maken met deze zaterdag. Na een coronapauze van twee jaar trekt de Belgian Pride dan weer door het centrum, een moment waar zij naar uitkijken.

Marion: “Tijdens de pandemie was het groepsgevoel weg. Voor velen was het isolement groot. In onze gemeenschap, waar uitsluiting al een vergif is, heeft dat veel leed veroorzaakt. Eindelijk opnieuw samen op straat kunnen komen en lawaai maken, dat gaat veel mensen deugd doen.”

Alessandro: “De Pride is een moment om de openbare ruimte te claimen in een feestelijke sfeer. Iedereen voelt zich daar veilig, want er is veel volk en de politie is aanwezig. Maar het is een feest dat elke dag moet plaatsvinden, want wij zijn er, niet alleen zaterdag, maar elke dag van het jaar.”