BIG CITY. Hoe ziet het kanaal er onder water uit?

De zomer komt eraan en wie weet betekent dat dat er weer een paar hittegolven op komst zijn. De temperatuur in de stad loopt dan nog hoger op dan buiten de stad en elk jaar wordt het weer pijnlijk duidelijk dat Brusselaars geen verkoeling in het water kunnen vinden. De roep om te zwemmen in de openlucht is zo groot, dat de verleiding om in het kanaal te springen bij sommigen soms de kop opsteekt. Maar wil je dat wel? Wat schuilt er precies onder dat grijze wateroppervlak?

Het kanaal is tussen de 3,5 en 4,5 meter diep, maar wie zijn hoofd in het water steekt, zal de bodem niet zien, omdat het water troebel is. Beneden ligt er zand en met de jaren is daar ook organisch materiaal bijgekomen, zoals bladeren, dode vissen en steenpuin. Om de zoveel tijd moet de bodem gebaggerd worden, om diep genoeg te blijven voor de scheepvaart. Dat is meteen ten dele ook een reden waarom het water niet helder is: telkens wanneer een boot voorbijvaart, waait het zand van de bodem op. De helderheid van het water is een van de parameters die de waterkwaliteit van het kanaal bepalen. Leefmilieu Brussel volgt die waarden maandelijks op.

Het opwaaiende zand is echter niet de enige reden waarom het water niet helder is. Hoewel de kwaliteit van het kanaalwater niet overal dezelfde is, is die in het algemeen niet goed. Daar zijn verschillende redenen voor, met als belangrijkste het feit dat het afvalwater uit de riolering soms wordt overgestort in het kanaal, bijvoorbeeld na hevige regenval, door een systeem waarbij het water van het kanaal, de Zenne en de riolering in elkaar kunnen overlopen. Zo blijft het risico op overstroming kleiner. Zelfs met de maatregelen van de Brusselse wateroperatoren om overstorten en rechtstreekse lozing van afvalwater te beperken, blijft dit een probleem voor de waterkwaliteit van het kanaal en de Zenne.

Ook het fysieke afval vormt een grote uitdaging. Sommige soorten afval, zoals zwaardere metalen voorwerpen en stenen, zien we niet, omdat ze naar de bodem zinken. Of denk maar aan de steps die in het water sukkelen – een recent fenomeen. Onlangs werden die steps nog met een opruimactie uit het water gevist. Lichter afval blijft op het wateroppervlak drijven. Canal It Up trekt wekelijks met kajaks het water op, om dat afval eruit te vissen, en ook de Haven van Brussel zet geregeld boten in om het water te zuiveren. “In 2020 hebben onze ploegen 170 kubieke meter afval ingezameld in het kanaal, wat overeenkomt met vijf volle containers,” klinkt het daar.

Als je dat allemaal weet, dan lijkt een duik in het kanaal niet zo aantrekkelijk meer. Zijn er andere levende wezens die het wel naar hun zin hebben onder water? De biodiversiteit is niet groot, behalve algen zijn er een paar vissoorten die van het kanaal hun habitat gemaakt hebben. De voorbije jaren werden er een tiental verschillende vissoorten gevonden, zoals de Europese aal en een trekkende vis die oorspronkelijk uit de Sargassozee komt. Daarnaast leven er ook verschillende invasieve soorten die eerder voorkomen in Azië, zoals de Chinese wolhandkrab en de zwartbekgrondel.

Los van dit alles is de manier waarop het kanaal is aangelegd, geen ideale habitat voor verschillende diersoorten. De Haven van Brussel bekijkt samen met Leefmilieu Brussel en Canal It Up de mogelijkheden om drijvende groene eilanden van waterplanten te plaatsen. Die zouden de kwaliteit lichtjes bevorderen en de biodiversiteit kunnen verbeteren. In elk geval is in het water duiken om naar de vissen te kijken nu zeker niet aan de orde, want de zuiverheid van ons kanaal laat op heel wat vlakken nog altijd te wensen over.

• VOLGENDE WEEK: Waarom is Alhambra, het grootste theater van Brussel, ooit verdwenen?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.

De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.

> Meer over Big City