JOUW VRAAG. Waarom is er geen vijver bij de Etterbeekse bushalte Vijvers?

Maar dan drijft er natuurlijk meteen een nieuwe vraag boven: waarom is er geen vijver in de Vijverstraat? Voor dat antwoord moeten we een duik nemen in de historiek van de verdwenen Etterbeekse vijvers.

Het verhaal begint heel lang geleden, wanneer Etterbeek zich, net zoals Sint-Joost-ten-Node, Schaarbeek en Elsene, ontplooit langs de oevers van de Maalbeek. We bevinden ons in de veertiende eeuw en gehuchtje Etterbeek, gelegen in een vallei, bestaat uit 29 woningen en wordt omringd door bossen en velden. Zo staat geschreven in de Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

De inwoners beginnen al snel het grondgebied te ontginnen. Op de hellingen wordt aan graanteelt gedaan, maar in de vallei moet iets anders bedacht worden: de weidengronden zijn door de nabijheid van de Maalbeek immers niet gunstig voor landbouw. Elk nadeel heeft z’n voordeel, weten de Etterbekenaars. Als bezetenen leggen ze vijvers aan, waarmee ze zichzelf van vis voorzien en hun molens van aandrijving. Etterbeek wordt nu omringd door bossen, velden en 53 vijvers.

We maken even een sprong van vierhonderd jaar. Gedurende al deze tijd onderging het heuvelachtige landschap weinig tot geen veranderingen. Wel komen steeds meer mensen zich vestigen in Etterbeek. Rond het jaar 1800 telt de gemeente 1.245 inwoners. Veertig jaar later wordt dat aantal bijna verdriedubbeld. Soms gaat het wat minder, er zijn namelijk heel wat verliezen door verschillende cholera-epidemieën. Maar de Etterbekenaars laten zich niet doen en planten zich dapper voort.

De verstedelijking van de Brusselse buitenwijken komt stilaan op gang. Ter hoogte van de Naamsepoort, waar het Etterbeeks grondgebied begint, loopt de Waversesteenweg langs een grote vijver. “Dat was dé grote vijver van Etterbeek, die was eeuwenlang een belangrijke bron van watervoorziening voor Brussel-Stad,” zegt historicus Roel Jacobs.

Maar in 1840 komen Elsene en Etterbeek overeen dat de natuurlijke barrières die gevormd worden door de Maalbeek moeten plaatsmaken voor verbindingswegen. Het gebied rond het Flageyplein, dat vroeger één enorme vijver was, moet inboeten aan oppervlakte. In Etterbeek hebben ze nog minder geluk, hun grote vijver moet er volledig aan geloven. In 1844 wordt hij drooggelegd en gedempt, en negen jaar van hard labeur later is daar de Vijverstraat. En zo eindigt het verhaal van de teloorgang van de vijvers van Etterbeek en begint dat van de Vijverstraat.

Daarom spoelen we even verder door. Plots verschijnen de mannen van de MIVB in de Graystraat, het vroegere middelpunt van onze Grote Vijver. In het midden van de straat installeren ze een paal, bank of iets anders dat de plek omdoopt tot halte Vijvers. Ze zijn zich allerminst bewust van de geschiedenis die zich onder hun voeten bevindt, of de vraagtekens die ze in de toekomst zullen opwekken bij de lezers van BRUZZ. Voor hen heet de halte Vijvers, genoemd naar de Vijverstraat verderop. Simpel. Klaar.

Voor wie dit antwoord niet kan of wil accepteren en absoluut de aanwezigheid van een vijver ter verantwoording eist. Even verderop, zo’n vier minuten wandelen van de halte, bevindt zich het Leopoldpark. Daar vindt u, in al zijn glorie, de allerlaatste publieke vijver van Etterbeek.

VOLGENDE WEEK: Het drinkfonteintje op de Oude Graanmarkt is verdwenen. Waarom?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.