Kortebaandraverij: hoe groot is de paardenrensector in Brussel?

Een paardenwedren heeft al tientallen jaren niet meer in Brussel plaatsgevonden. Maar als het van Emir Kir, de burgemeester van Sint-Joost-ten-Node, afhangt, komt daar verandering in. Hij kondigde deze week een paardenrace (kortebaandraverij) aan op het gemeenteplein. Betekent dat het begin van een vernieuwde aandacht in Brussel voor de paardensport? En hoe groot is die sector momenteel?

1. Heeft Brussel nog een levende paardencultuur? En hoe groot is die?

Brussel telt vandaag een drietal maneges en paardenstallen. Die bevinden zich vooral in de Franstalige contreien, vlak naast het Ter Kamerenbos bijvoorbeeld of het Zoniënwoud. Zo is er Ecole d'Equitation La Cambre in Ukkel, Royal Etrier Belge (of de Koninklijke Belgische Stijgbeugel) in Stad Brussel en Manège Amazone in Anderlecht.

Toch bevinden zich de meeste maneges net buiten de Ring, zoals in Merchtem, Hoeilaart en Zellik. Dat is niet verwonderlijk, gezien de landelijkere en groenere context. "Die zijn in Brussel inderdaad een beetje uitgestorven. In een stad is het natuurlijk moeilijk om een manege te bouwen", zegt Marcel de Bruin, ex-voorzitter van de Belgisch federatie voor paardensport.

Wat ruiters betreft, telt Brussel een aantal bekende namen in het circuit. Zo is er Christophe Soumillon (42), geboren in Schaarbeek, maar woont al jaren in Frankrijk. Hij won tientallen internationale prijzen in de paardenrensport. En ook de Brusselaar Philippe Lejeune (63), geboren in Ukkel, is geen nobele onbekende. Hij won onder meer in 2010 het wereldkampioenschap in de discipline springen.

Een paardenrace heeft al tientallen jaren niet meer plaatsgevonden in Brussel, maar tot enkele jaren geleden was er nog de internationale jumping, in Thurn en Taxis of op de Heizel. In 2010 werd die voor het laatst georganiseerd op Brusselse bodem.

2. Hoe zat dat in het verleden?

Paardenwedrennen worden doorgaans georganiseerd in een renbaan of hippodroom. In en rond Brussel wemelde het ooit van de hippodromen.

De eerste werd geopend in 1782 in de Groendreef. Er komen er in de jaren die volgen nog een aantal bij: in Laag-Vorst, naast het Jubelpark en in de Sint-Pieters-Woluwse buurt Stockel. Maar ze worden alle uiteindelijk, om verschillende redenen, gesloten en afgebroken. De enige Brusselse hippodroom die het volhoudt, is de renbaan van Bosvoorde. Die werd geopend in 1878 door koning Leopold II, die een eigen Brusselse paardenrenbaan wilde. Voor de toeschouwers, veelal uit elitaire kringen, wordt zelfs een tramlijn aangelegd.

De paardensport viert er hoogtij onder de beau monde, en dat beaamt ook doorwinterd ex-verslaggever in de paardensport, Jaak Pijpen. "Er hebben op de renbaan van Bosvoorde heel wat mooie races plaatsgevonden, ik heb altijd gevonden dat de renbaan iets speciaals had. Het was een groene enclave midden de stad", aldus Pijpen.

Maar de populariteit van paardenraces was niet bestand tegen de tand des tijds en de renbaan raakt in de jaren 80 in verval. In het jaar 1995 wordt er de laatste paardenwedren in een Brusselse hippodroom gehouden. Aan het begin van deze eeuw komt de volledige afbraak zelfs even ter sprake, maar zo ver kwam het niet. Het gewest besliste uiteindelijk om de site zelf te renoveren. Intussen is de hippodroom omgebouwd tot het recreatiepark Drohme.

3. Zal het evenement in Sint-Joost het tij keren voor de paardensport?

Time For Others, de organisatie achter de paardenrace, hoopt het alvast. "Kortebaan vereist de klassieke infrastructuur van een hippodroom niet, maar kan gewoon in een veld, op een strand, of op een straat in de stad georganiseerd worden. Op die manier kunnen mensen die doorgaans nooit in contact komen met deze sport, de passie en emotie van een paardenrace van dichtbij ervaren."

Minister van Dierenwelzijn Bernard Clerfayt (DéFI) ziet dat echter anders en gaat niet akkoord. Daarom heeft hij intussen zijn administratie de opdracht gegeven te onderzoeken of het evenement wel beantwoordt aan de wettelijke bepalingen omtrent dierenwelzijn. De minister reageerde vol ongeloof op Twitter/X: "Serieus? Sinds 1986 is het uitdrukkelijk verboden om op verharde grond een paardenrace op de openbare weg te organiseren. (...) We moeten het welzijn van de betrokken paarden waarborgen."

Ook de fractie Groen-Ecolo in Sint-Joost-ten-Node heeft haar afkeuring laten kennen in een brief aan BRUZZ. "Het komt eigenlijk compleet uit de lucht gevallen. De schepen van Dierenwelzijn wist zelfs van niets", legt Frederic Roekens uit, gemeenteraadslid voor Groen-Ecolo. "Wij zijn geen voorstander. Het Sint-Joostplein is asfalt. Ook met een paar centimeter zand is dat niet oké. Er is een goede reden waarom paardenwedrennen in hippodromen plaatsvinden, en niet op asfalt. Ook de verheerlijking van gokken is nog een ander probleem", aldus Roekens.

Dierenrechtenorganisatie GAIA is evenmin opgezet: "De veiligheid van de paarden is niet gegarandeerd, wij vragen heel duidelijk om dit niet toe te staan", zegt GAIA-voorzitter en Brusselaar Michel Vandenbosch, die meer informatie heeft gevraagd aan de organisatie, maar zegt die niet te hebben gekregen. "Wij hebben geen enkele garantie dat het evenement daar veilig kan verlopen. Gewoon wat zand over asfalt leggen en denken 'het zal wel in orde zijn': zo werkt het niet."

Time For Others pareert die kritiek door te wijzen naar bijvoorbeeld het gebruik van oorpluggen en oorkleppen bij de dieren. "Deze hulpmiddelen worden gebruikt om stress en afleiding bij de paarden te verminderen, waardoor hun concentratie en veiligheid tijdens de race worden gegarandeerd." Bovendien zijn volgens de organisatie ook dierenartsen aanwezig "om de gezondheid en het welzijn van de paarden te beoordelen", net als een hoefsmid "voor het onderhoud van hun hoeven om ongemak te voorkomen".