Na de vechtpartij in Blankenberge: 'Ik weet niet wat ik had gedaan zonder mijn bokscoach'

De rellen op het strand van Blankenberge afgelopen zomer hielden de media voor weken bezig. De toen 17-jarige O. uit Brussel gooide die dag een parasol naar de politie. Ruim een week later werd hij voor een tweede keer opgepakt in Schaarbeek. Samen met zijn tijdelijke voogd, 'boksvader' Jean-Christophe Van Ghyseghem, vertelt hij een half jaar later zijn verhaal.

"Un!” roept coach Younes. Een twintigtal boksers springt tegelijk de lucht in. Hun springtouwen tikken tegen de grond. “Deux!” 26 boksers drukken zich tegelijkertijd op. “Trois.” “O. moet zijn T-shirt nog aantrekken. Waar is hij? Heeft hij geen T-shirt? Dan moet hij naar huis,“ zegt de oprichter van de boksschool, Jean-Christophe Van Ghyseghem. “Quatre!” Een bokser – zwarte sneakers, grijs T-shirt – haalt behoedzaam uit met zijn vuisten. En nog eens. En nog eens. “Cinq!” Van Ghyseghem haalt twee stoelen tevoorschijn en zet ze in de gang. Door de openslaande deuren is de groep nog te zien.

In de gang herinneren de opgeplakte pijlen op de oranje tegels aan de maatregelen tegen het coronavirus. Het is 23 september, contactsporten zijn op dit moment toegestaan. Aan de overkant van de zaal geven grote, openslaande deuren zicht op de straat. In dit stukje van het stadscentrum, tussen de Lemonnierlaan en de Stalingradlaan, zijn de reisbureaus gespecialiseerd in Marokko en schenken obers in cafés vooral muntthee.

Het is ook de wijk waar O. opgroeide. In een zijstraat van de Stalingradlaan deelt hij een studio van zeshonderd euro met zijn twee zussen en moeder. Een buurman heeft van een kartonachtig materiaal een wand geplaatst voor enige privacy. De net-achttienjarige komt graag boksen. Het is zijn ambitie om Olympisch kampioen te worden. Vijf jaar geleden zette hij voor het eerst voet in de Jah Boxing Academy, een boksclub in het Zuidpaleis. Maar al in zijn geboortestad Salé in Marokko had hij van de club gehoord. Van Sanae Jah met name, tweevoudig wereldkam­pioen boksen, afkomstig uit dezelfde stad. Ze is ook de vrouw van Van Ghyseghem en mede-­oprichtster van de boksclub.

Bij Jah Boxing werkt de energieke jongen – rode schoenen, rood broekje, zwarte Adidas-sokken, shirtloos en met een kleine snor – dagelijks aan zijn droom. Hij is volgens Van Ghyseghem hard op weg om Belgisch kampioen te worden. En hij is niet de enige Belgische kampioen, wijst Van Ghyseghem trots. De dertienjarige Mohamed Ali – zijn naam heeft hij al mee – El Bouchrati is tweevoudig Belgisch kampioen. Ook Yara, de dochter van Sanae Jah en Van Ghyseghem, en Adel Manakouchi wonnen meerdere prijzen. In totaal trainen er hier zo'n driehonderd mensen.

Van Ghyseghem is zowat de enige witte Belg, of 'gaouri' zoals zijn boksers hem schertsend noemen. Met die term duidden Noord-Afrikanen Europeanen aan in tijden van Franse overheersing. 'Vieze witte,' vertaalt Van Ghyseghem. Maar zelf hij ziet zichzelf meer als hun vader. Hij schudt zijn hoofd als hij een nieuwsbericht over de vechtpartij op het strand van Blankenberge leest en roept O. erbij om zijn verhaal zelf te vertellen.

Strandbar

Het is 8 augustus, niet ver van strandbar Nusa Dua Beach op het strand van Blankenberge. Op de strandstoelen van de zaak – waar je eigenlijk voor moet betalen – zijn een paar zwarte jongeren gaan zitten. Ze draaien luide muziek en willen niet weggaan als een medewerker het hen vraagt.

De vuisten van een bokser zijn voor de wet een moordwapen en O. heeft dan ook geleerd om ze niet te gebruiken buiten de zaal. Dus houdt hij zich in. Dan duwt een van de politieagenten de jongen van het bed. “Ik dacht, ze lossen het in het commissariaat wel op. Maar zijn hoofd werd in het zand gedrukt. Je kon zien dat hij niet kon ademen,” zegt O. Er komen nog een aantal andere agenten bij, en enkele meisjes proberen de agenten ervan te overtuigen de jongen los te laten. Dan begint de politie de groep weg te duwen. De jongeren laten zich niet wegduwen. Volgens O. is het de politie die begint te slaan.

Fotograaf Tom, op vakantie in Blankenberge, filmt het hele gevecht vanuit zijn appartement. Op zijn beelden lijkt het ook de politie te zijn die als eerste hard uithaalt. Ook is te zien hoe een jongen tijdens een arrestatie met zijn hoofd in het zand wordt gedrukt. Het is niet duidelijk of dat voorafgaat aan de rellen of tijdens het incident gebeurt.

Fragmenten van de rellen, waar naar schatting tot honderd mensen bij zijn betrokken, verschijnen die avond in het VRT-Journaal. De beelden zijn spectaculair. Een mensenmassa gooit met zand en ligstoelen, er wordt geduwd en getrokken. De politie vormt een front met de strandredders. De jongeren proberen erdoorheen te breken. De politie rekent een jongen in. Geboeid verlaat hij het strand. Badgasten applaudisseren. Een politieagent verlaat het strand met bloedend hoofd. Een tweede en een derde jongen worden geboeid afgevoerd. De politie van Blankenberge telt na afloop twaalf gewonde politiemensen, en dertien redders en drie burgers met verwondingen.

België leert O. kennen als de jongen die met een parasol gooide naar de politie: een relschopper. De hele verdere avond weerklinken sirenes in de badstad. Intussen zit burgemeester Daphné Dumery (N-VA) samen met haar veiligheidscel. Er worden ongeveer twintig mensen opgepakt, van wie drie gerechtelijk. O. zit er niet bij. De politie pakt hem de maandag daarna op in het station van Oostende na een identiteitscontrole die verkeerd afloopt. Hij vertelt hoe hij de controle van een vriend begint te filmen, en niet wil stoppen als de politie dat vraagt. Hij moet mee naar het commissariaat en brengt naar eigen zeggen 48 uur in de cel door zonder eten of drinken. Ook zijn moeder zou niet op de hoogte zijn gebracht.

Volgens de burgemeester van Blankenberge hebben de jongeren een waslijst aan strafbare feiten op hun kerfstok. Ze neemt dan ook drastische maatregelen. Blankenberge gaat op slot. Alleen inwoners, mensen met een huis aan de kust en meerdaagse verblijfstoeristen zijn de zondag daarop welkom in Blankenberge. De politie controleert iedereen langs de invalswegen.
Het incident in Blankenberge zal het Vlaamse nieuws daarna nog weken domineren. Ook Van Ghyseghem ziet de beelden op tv. Hij schrikt als hij O. herkent. “Hij is mijn grote baby, un enfant adorable en heel respectvol. Hij kent me al vijf jaar en spreekt me nog steeds aan met 'vous'.”

Van Ghyseghem ziet hoe zijn boksers groot worden. Hij ziet ook hoe ze vanaf een bepaalde leeftijd steevast in de problemen komen met de politie. Hoe ze met veelvuldige identiteitscontroles te maken krijgen. “Ze komen hier buiten met hun sportkleding en worden systematisch tegen de muur geduwd door de politie. Het maakt niet uit of ze natte haren hebben van drie uur training, het is altijd 'sale bougnole, tes papiers'. Ik kom soms tussenbeide om te vragen: 'Wat is jullie probleem? Hebben jullie die jongen niet uit een sportcomplex zien komen? De dealers staan vijftig meter verderop!'”

Liedtsplein

Op 17 augustus wordt O. opnieuw aangehouden. Dit keer op het Liedtsplein in Schaarbeek. Zijn identiteitsbewijs heeft hij niet bij zich. Dat ligt naar eigen zeggen nog op het commissariaat van Brugge, waar hij eerder vastzat. Hij komt in de problemen omdat hij weg probeert te rennen, en een groep van tientallen omstanders hem probeert te bevrijden uit de greep van de agenten. Die slagen er toch in hem op te pakken. In de schermutseling raken twee agenten gewond. Ook O. raakt gewond. Hij vertelt hoe twee agenten hem om beurten op zijn hoofd slaan als hij in de auto zit onderweg naar het commissariaat. Als hij later met zijn advocaat naar het ziekenhuis gaat, noteert de dokter zijn verwondingen. “Elke dag controleren ze ons, en in het commissariaat slaan ze ons. Het is normaal dat we zo reageren en wegvluchten bij een controle. Ze noemen ons relschoppers, maar ik heb nog nooit een vriendelijke agent gezien,” zegt O.

Opnieuw zit hij vast. In de jeugdgevangenis in Luik dit keer. Van Ghyseghem hoort dat O. daar zes maanden moet blijven omdat hij niet meewerkt met psychologen en opvoeders. Dat is niet de O. die Van Ghyseghem kent. Aan de telefoon vertelt O. hoe de politie hem heeft geslagen en dat hij genoeg heeft van Justitie. “We hebben stommiteiten uitgehaald, daar ga ik niet over liegen. Maar het was de politie die begon. Ze hebben hun werk niet gedaan, en mijn moeder aan het huilen gebracht met hun vernederingen in het commissariaat. Ik dacht, het is al goed, ik ga niet meer naar school, ik ga niet meer boksen. Als ik mijn moeder en Jean-Christophe niet had, weet ik niet wat ik gedaan zou hebben.”

Al vanaf het eerste telefoontje naar de jeugdgevangenis drukt Van Ghyseghem O. op het hart dat hij hem eruit zal halen. Ze bellen dagelijks en algauw begint O. mee te doen aan activiteiten en gaat hij in gesprek met een psycholoog. Opvoeders manen Van Ghyseghem aan de rechter te schrijven dat hij een goede invloed op O. heeft. Van Ghyseghem krijgt het voor elkaar dat O. bij hem mag komen wonen. Daar moet hij om 8 uur opstaan en elke dag naar school gaan. Als hij bij zijn moeder op bezoek gaat, moet hij bellen bij aankomst en vertrek. “Bij mij is het net alsof hij een enkelband heeft. Ik controleer elke stap die hij zet,” zegt Van Ghyseghem.

Contactsporten voor niet-professionele spelers die ouder zijn dan twaalf zijn verboden tijdens de tweede lockdown. Dat is een zware domper voor O., die zich intussen richt op zijn studie voor automonteur. Zijn plan B als het boksen niet lukt.

Het parket onderzoekt nog of O. verantwoordelijk wordt gehouden voor slagen en verwondingen tegen de politie op het strand van Blankenberge. Ook loopt er nog een gerechtelijk onderzoek naar het incident in Schaarbeek. “Voor mij heeft het woord van een politieagent die een minderjarige 48 uur vasthoudt zonder de ouders te waarschuwen niet veel waarde,” zegt Van Ghyseghem. “Het woord van een jongere die zich probeert te verdedigen en zegt dat hij niet heeft geslagen, heeft ook niet veel waarde. Het is normaal dat een bokser dat zegt. Maar zijn straf, dat waren de vijftien dagen in de jeugdgevangenis. Hij woont nu al bijna zes maanden bij mij, waar hij elke dag om 8 uur moet opstaan. Dat is een tweede straf en dat is voldoende voor mij. Mij gaat het om de toekomst. Zonder het boksen zou hij een kind met grote problemen zijn geweest. En met hem vele anderen.”