Onderzoek: ‘Alleenwoners betalen nog altijd te grote prijs voor hun vrijheid’

Alleenwoners in ons land hebben een baksteen in de maag. Maar voor een aanzienlijk deel behoort de aankoop van een eigen woning of appartement niet tot de mogelijkheden. Dat blijkt uit de resultaten van een steekproef van de belangenvereniging All1 vzw. “De grootste frustratie die ik heb, is dat ik zelfs met mijn ‘goed’ loon niet in staat ben om een appartementje te kopen”, zegt een 27-jarige man die deelnam aan de enquête.

Het idee om te peilen naar het welbevinden van de alleenwoner kwam er op initiatief van Brussels parlementslid en ex-VGC-collegevoorzitster Carla Dejonghe (Open VLD). Zij woont zelf al meer dan twintig jaar alleen en is oprichtster van de belangenverenging All1 vzw.

Die organisatie verwerkte de steekproeven van 2.378 mensen die de vragenlijst invulden. 64 procent van de deelnemers zijn vrouwen en 36 procent mannen. De participanten komen uit alle hoeken van het land en zijn er gelijkmatig over verdeeld. Ongeveer 20 procent van de bevraagden komt uit Brussel. Het grootste deel daarvan leeft al meer dan vijf jaar alleen en mag zich dus ervaringsdeskundige noemen.

Dromen van eigen woning…

De vrijheid om te doen wat je wil en vooral te laten wat je niet wil. Dat is het meest voorkomende antwoord op de vraag waarom iemand ervan houdt om alleen door het leven te gaan. Opvallend is dat amper 16 procent daar bewust voor kiest. Maar nog opmerkelijker is de drang van de alleenwoner om een eigen woning of appartement te bezitten.

58 procent van de respondenten bezit een eigen stuk vastgoed. Van die overige 42 procent droomt het merendeel van zijn of haar handtekening onder een eigendomsakte, maar slechts 16 procent heeft er vertrouwen in dat dit binnen de vijf jaar zal lukken. 58 procent zegt daarvoor niet over de nodige financiële middelen te beschikken en 19 procent geeft aan dat dit kantje boord zal zijn.

“De grootste frustratie die ik persoonlijk heb, is dat ik zelfs met mijn ‘goed’ loon niet in staat ben om een appartementje te kopen, laat staan een huis. Als single is dat gewoonweg geen optie als je geen serieuze spaarpot hebt meegekregen van thuis”, liet een 27-jarige man optekenen.

Hoewel binnen Brussel de woonbonus plaatsmaakte voor een verlaging van de registratierechten, en zo de alleenwoner een mooi voordeel in de schoot geworpen kreeg, is vastgoed kopen voor velen nog altijd een financiële nachtmerrie. Daarom pleit Dejonghe ervoor om de vrijstelling op de eerste schijf op te trekken van 175.000 tot 230.000 euro bij een eerste aankoop, en dat voor een bedrag van maximum 500.000 euro.

…en angst voor een laag pensioen

Een tweede heikel thema dat naar voor kwam en nauw verbonden is met de wens om vastgoed, is de angst voor een laag pensioen. Wie vastgoed heeft maakt zich daar beduidend minder zorgen om. Een afbetaalde eigen woning wordt gezien als een geruststellend pensioenplan. Bij de anderen wordt de vrees voor een armzalige oude dag nog extra gevoed met de gedachte aan een tijdelijke werkonderbreking of het terugvallen op een lager loon of inkomen.

“Binnen 2 jaar vertrek ik met pensioen, ik sidder en beef bij het idee van al wat ik vanaf dan zal moeten opgeven”, zegt een 63-jarige vrouw, die daarin wordt bijgestaan door andere bevraagden. “Als alleenstaande schiet er aan het einde van de maand niet veel over. Sparen is bijna onmogelijk. Ik maak mij zorgen over mijn pensioen.” Of: “Het is een onzeker bestaan. Zonder partner heb je niemand om op terug te vallen in moeilijke tijden.”

‘Beleid aanpassen met singletoets’

Sparen is voor een alleenwoner het leidmotief, maar slagen in die opdracht is geen sinecure. En dat is volgens het onderzoek voor een groot stuk te wijten aan de forfaitaire belastingen die grote huishoudens als uitgangspunt nemen. Zo wordt onder meer de afvaltaks en de onroerende voorheffing geviseerd.

“Die laatste wordt berekend per woning waarbij er niet wordt gekeken naar het aantal mensen dat samen onder hetzelfde dak woont. Dat kan niet, net zoals de afvaltaks bepaald zou moeten worden aan de hand van het verbruik. Die is nu voor iedereen gelijk, maar een persoon alleen verbruikt wel een pak minder dan een heel gezin.”

“Het is dus belangrijk dat de huidige wetgeving ‘een singletoets’ ondergaat om daar een mouw aan te passen. Bij toekomstige beleidsdaden zou een singlereflex dan weer moeten nagaan wat het effect is van een maatregel op mensen die alleen wonen. Zij mogen niet opdraaien voor het ontbreken van een partner. Vrijheid mag in de toekomst niet langer aanvoelen als een straf.”