Pano: illegale trafiek van Afrikaans 'bushmeat' in Matonge

In de Pano-reportage Aap op het menu brengt VRT-journalist Stijn Vercruysse de illegale handel in bushmeat, of broussevlees, in kaart. Ook in de Elsense wijk Matonge wordt vlees van bedreigde dierensoorten verkocht, zo blijkt. Al is het vlees niet altijd afkomstig van de diersoort die de koper voor ogen had.

Brussel en de luchthaven van Zaventem zijn draaischijven voor de handel van illegaal geïmporteerd jachtvlees, ook wel bushmeat genoemd. Dat blijkt uit de uitzending van ‘Pano’, het reportagemagazine van de VRT. Bushmeat is vlees afkomstig van wilde dieren in veelal tropische regenwouden in Centraal-Afrika. Het gaat vooral om bedreigde diersoorten waarop niet mag gejaagd worden of die niet mogen verhandeld worden.

Geen boetes op Zaventem

Vercruysses onderzoek start in Zaventem, waar de helft van de trafiek vanuit Afrika passeert. De inspectiediensten op de luchthaven stellen één keer per maand, gedurende anderhalf uur, een gericht onderzoek naar wat reizigers uit Afrika invoeren, de andere dagen gebeuren er af en toe steekproeven. Soms stuit men op een Afrikaanse reiziger die gedroogd vlees in de koffer heeft. Dat wordt dan in beslag genomen, maar boetes zijn er al jarenlang niet uitgeschreven.

Volgende halte is de Elsense wijk Matonge, waar met een verborgen camera zonder veel problemen bushmeat gekocht wordt. Naast de eigen aankopen verwijst Pano ook naar een onderzoek van het Koninklijk Instituut voor Natuurwetenschappen (KIN). Na DNA-analyse op het door het KIN aangekochte vlees bleek het in helft van de gevallen om een andere diersoort te gaan dan aangegeven door de verkoper. Daar kreeg ook Vercruysse mee te maken: hij krocht antiloopvlees dat later meerkat bleek te zijn.

Samen met bioloog Erik Verheyen van het KIN reisde Vercruysse net voor het einde van het jachtseizoen naar Congo om er vanuit Uma, zowat 70 km ten westen van Kisangani, een expeditie te ondernemen met bushmeatjagers. Voor het eerst is een westerse camera getuige van zo'n jachtpartij.

Stuk chimpansee

Het zijn de meest beklijvende beelden van de reportage en het is even slikken als de jagers een aangeschoten aap tegen de stam van een boom slaan om hem af te maken. Vercruysse koopt op de markt van Kisangani een stuk chimpansee, en krijgt dat zowel in Congo als in Zaventem zonder problemen voorbij de douane.

"Twee derde van het aantal wilde dieren is in het Congolese stroomgebied al verdwenen", zegt Sofie Ruysschaert, medewerkster van het WWF. "In bepaalde gebieden zijn grotere apensoorten, zoals de mensapen, plaatselijk al uitgestorven. Men spreekt al over lege bossen en lege savannes, omdat die grotere soorten verdwenen zijn." Volgens WWF wordt er elk jaar meer dan 3 miljoen ton bushmeat uit het Congolese regenwoud gehaald.

Pano signaleert ten slotte ook nog dat met dit vlees een risico voor de volksgezondheid meereist naar Europa. "De kans bestaat dat een tropische ziekte als ebola wordt ingevoerd", zegt professor biologie Herwig Leirs van Universiteit Antwerpen. "Het risico is klein, maar de gevolgen zijn potentieel zeer groot."

Voor de reportage in Matonge werd samengewerkt met de RTBF. Ook het RTBF-programma On n'est pas des pigeons besteedt woensdag aandacht aan bushmeat.