‘Plannen Vijfhoek basis voor fiasco’

De plannen van de stad Brussel voor een autovrij hypercentrum riskeren uit te draaien op een fiasco. Dat zeggen zes onderzoekers van vijf verschillende universiteiten. Er is te weinig aandacht voor de bereikbaarheid en een gebrek aan visie op de inrichting van de openbare ruimte.

D e stad Brussel heeft in februari haar plannen voorgesteld voor een voetgangerszone op de centrale lanen aan het Beursplein, aangevuld met een parkeerlus rond de autovrije zone. Sinds enkele weken werkt het studiebureau SUM Projects de plannen concreet uit. Burgemeester Yvan Mayeur (PS) maakt zich sterk dat de werken volgend jaar al van start kunnen gaan.

In een opmerkelijke vrije tribune (in La Libre en BDW, u leest de volledige tekst via de link naast dit artikel) maken zes Franstalige en Nederlandstalige onderzoekers van diverse universiteiten en uit diverse disciplines brandhout van de plannen. Het gaat om socioloog Michel Hubert (Saint-Louis), historicus Christophe Loir (ULB), architect Dag Boutsen (KU Leuven), sportfysioloog Bas de Geus (VUB), geograaf Stefaan De Corte (VUB) en stedenbouwkundige Pierre Vanderstraeten (UCL).

Volgens de onderzoekers is de heraanleg van het ‘hypercentrum’ (het centrum van het centrum, SVG) broodnodig maar is er te weinig nagedacht over de bereikbaarheid met het openbaar vervoer.

Het MIVB-net, de NMBS en De Lijn, zijn weliswaar sterk op dit centrum gericht, toch is nog altijd de helft van de Brusselaars verstoken van een goede verbinding met de vijfhoek via bus, tram, metro of trein.

“Toen Bordeaux haar centrum vernieuwde,” schrijven de wetenschappers, “lag de nadruk niet op de voetgangerszone maar wel op de introductie van nieuwe tramlijnen.” Door een betere bereikbaarheid zonder auto konden parkeerplaatsen worden geschrapt en kon de autodruk dalen.
Hier gebeurt net het tegenovergestelde, stellen ze. De kern van het plan is de verbetering van de bereikbaarheid met de auto, onder meer door de bouw van nieuwe parkings en de aanleg van een ‘bestemmingslus’ met twee rijvakken. “Daarop zullen auto’s, bussen, fietsen en motoren samengepropt worden. Het zal het doorgaand verkeer niet weren,” zeggen ze.

De onderzoekers merken op dat er door het naoorlogs pro-autobeleid al 20.000 parkeerplaatsen in en rond de vijfhoek zijn gecreëerd, waarvan 6.000 in de geplande voetgangerszone. Als er dan toch nieuwe parkings worden gebouwd, moeten die juist zo ver mogelijk van dat centrum, en vlakbij de metropolitane knooppunten van het openbaar vervoer worden gebouwd.

Multimodaal mobiliteitsplan
De onderzoekers maken opnieuw een vergelijking met Bordeaux. Daar zijn 3.350 parkeerplaatsen bij gekomen, maar alleen ter vervanging van geschrapte parkeerplaatsen.

Een voetgangersstad heeft alleen kans op slagen als de toegangswegen ook in die zin zijn bedacht en niet door het “huidig autogedoogbeleid,” menen de onderzoekers.

Er is nog een tweede reden waarom de plannen van de stad Brussel in een fiasco dreigen te eindigen, aldus de onderzoekers. Er is weliswaar geopteerd voor een autovrij stadscentrum, maar voor de rest zonder enige visie op de openbare ruimte. “De ruimte herverdelen om er een plaats van te maken waar vooral geleefd wordt en waar mensen elkaar kunnen ontmoeten is een enorme uitdaging die grondig studiewerk vereist.”

Zo rijst de vraag of de vrijgekomen openbare ruimte op de centrale lanen eerder een langgerekt plein van een kilometer moet worden, dan wel een passageplaats, en hoe fietsers, voetgangers, taxi’s, leveranciers en (eventueel) bussen zich daarin bewegen.

Tot slot vinden de ondertekenaars van de vrije tribune dat de stad Brussel onmogelijk de plannen kan uitvoeren zonder overleg met het gewestelijk niveau, dat bevoegd is voor openbaar vervoer. “Er is niet alleen een circulatieplan nodig voor het autoverkeer, maar ook een multimodaal mobiliteitsplan dat rekening houdt met alle niveau’s: lokaal, gewestelijk en bovengewestelijk. “Meteen ook de reden waarom het stadsbestuur niet alleen kan en mag beslissen over de toekomst van het hypercentrum van de hoofdstad.”

De volledige vrije tribune kunt u hier lezen.