Portret van de nieuwe Havenbaas: ‘Ik wil de haven teruggeven aan de inwoners’

De komende vijf jaar is Gert Van der Eeken directeur-generaal van de Haven van Brussel. De nieuwe baas wil de haven aantrekkelijker maken, niet alleen voor rederijen, maar ook voor de gewone Brusselaar. "Zwemmen in het kanaal, waarom niet?”

Het is gezellig druk aan de voorhaven van Brussel. De dreigende wolkenmassa heeft honderden mensen niet afgeschrikt om zondagvoormiddag naar de Heembeekkaai af te zakken voor het Havenfeest. Van de zeemacht tot de schoonmakers van Canal It Up, van de Brusselse kajakclub tot de activisten van Sea Shepherd, iedereen die ook maar iets met het kanaal of het water te maken heeft, heeft er een standje.

Vanop de Morgenster, een meer dan honderd jaar oud zeilschip, begroet Gert Van der Eeken vipgasten. Nog maar een week is hij directeur-generaal van de Haven van Brussel, maar de meeste gasten kent hij al. “Ik ben vijftien jaar lid geweest van de raad van bestuur. Ik heb de haven altijd al interessant gevonden. Het is een onderbenutte, onvoldoende gekende instelling. Voor de laatste etappe van mijn carrière wil ik daar iets aan veranderen,” vertelt Van der Eeken, voor hij voor de foto even achter het roer van het oude zeilschip gaat staan. “Ik wil een nieuwe uitdaging en ik ken de mensen.”

De 58-jarige Molenbekenaar heeft voor Open VLD al verschillende keren op een kieslijst gestaan en is een man met ervaring en diploma’s rechten, economische wetenschappen en fiscaliteit. Hij heeft op de kabinetten van onder meer toenmalig minister van Financiën Guy Vanhengel (Open VLD) gewerkt, was heel even voorzitter van de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij en is meer dan tien jaar lang actief geweest in de top van Citydev.brussels. Nu komt hij aan het hoofd te staan van een dynamische instelling die een bloeiende economische activiteit kent.

Vorig jaar was een recordjaar voor de Haven van Brussel met 5,5 miljoen ton aan eigen trafiek, het beste jaar sinds de oprichting van de gewestelijke vennootschap in 1993. “Kijk maar,” wijst Van der Eeken naar de kleurrijke rij containers, netjes opgestapeld aan de overkant van het kanaal. “Ik herinner me nog dat we verschepers aan het begin van mijn carrière moesten betalen om met containers te werken, maar nu is de containerterminal eigenlijk al vol.”

Eind vorig jaar besliste de raad van bestuur van de Haven van Brussel om de containerterminal uit te breiden van iets meer dan anderhalve hectare tot bijna zes hectare. “De bedoeling is om de containerterminal uit te breiden, maar de mogelijkheden zijn niet onbeperkt. Daarom kijken we naar reconversies van andere activiteiten die op het einde van hun tijdperk komen. Denk maar aan de Lukoil-terminal verderop. Er zal steeds meer worden verscheept met containers. De toekomst ligt voor uw ogen.”

'Meer dan een waterweg'

In zijn mandaat van vijf jaar zal Van der Eeken het beleid van zijn voorganger Alfons Moens verderzetten. “Ik ben geen hemelbestormer,” knipoogt hij. De economische activiteiten van de haven zullen verder worden uitgewerkt en tegelijkertijd zal ecologie meer aandacht krijgen. Maar de nieuwe havenbaas wil het kanaal vooral ook aantrekkelijker maken voor de gewone Brusselaar. “Al twintig jaar zeg ik dit: veertien kilometer lang doorkruist de haven het gewest, maar de mensen kennen de haven niet. ‘Heeft Brussel zelfs een haven?,’ krijg ik vaak te horen. Ik wil de haven teruggeven aan de inwoners.”

Het havengebied moet nog meer een omgeving worden waar verschillende stadsfuncties samenkomen, al lijkt wonen en ontspannen tussen de industrie en de scheepvaart geen evidentie. “Ik zou u aanraden om naar de Pap, le port autonome de Paris (zeg maar de Parijse tegenhanger van de Haven van Brussel, nvdr.), te gaan. Daar lukt het, terwijl de stedelijke densiteit nog veel hoger is. De economische havenactiviteiten worden daar perfect verzoend met de stedelijke integratie. Waarom zijn hier geen wandelterrassen? Waarom is er hier geen horeca? In alle steden, van Basel tot Straatsburg, waar er een aansluiting is met een waterweg vind je dit soort activiteiten terug.”

“Naast economie worden recreatie, de woon- en groenfunctie erg belangrijk. Nu is het een waterweg en daar houdt het precies op. Het Brussels gewest is groen, maar er ontbreekt iets aan het water. Mensen hebben de behoefte aan een verbinding met het water. Het openleggen van de Zenne is een mooi initiatief, maar er ligt hier al een open waterweg. De regeerverklaring is duidelijk. Daarin staat dat we de haven terug gaan integreren in de stad. Die integratie kan gerealiseerd worden en er zijn projecten die lopen. Denk maar aan het park aan Becodok.”

Voor de gewone Brusselaars en bezoekers ontbreekt het aan aantrekkingskracht, erkent de nieuwe havenbaas. Dat illustreren ook de nieuwe cruiseterminal, of de Waterbus. Tot nu toe kunnen we beiden nog geen succes noemen. “De Waterbus heeft een moeilijke start gekend. Ik vind dat het potentieel heeft, maar dat wordt nog niet voldoende benut,” aldus Van der Eeken. “We moeten ervoor zorgen dat mensen vanuit Vilvoorde naar Brussel komen, maar nu hebben wij eerder de neiging om naar Vilvoorde te gaan, want je hebt daar een mooi terras en kan er iets drinken met zicht op het kanaal. Dat ontbreekt hier in Brussel."

Zwemmen in het kanaal

Wie recreatie en water zegt, moet in Brussel meteen aan openluchtzwemmen denken. Elke keer dat er een incident gebeurt in een Vlaams recreatiedomein of dat het onuitstaanbaar warm wordt in de stad, laait de discussie over het gebrek aan openluchtzwemgelegenheden op. Kunnen de Brusselse haven en het kanaal in de toekomst een rol van betekenis spelen?

“In Scandinavië heb ik gezien dat de waterkwaliteit twintig jaar geleden erbarmelijk was en nu zijn de mensen daar aan het zwemmen. Ik vind zelf dat er te weinig zwemgelegenheden zijn. Op een bepaald moment kregen mijn dochters zelfs geen zwemles meer, omdat de zwembaden van Molenbeek en Ganshoren gerenoveerd werden. Zwemmen in het kanaal, waarom niet?”

“Maar laat ons niet vergeten dat de haven een economische motor is. Op weekdagen zwemmen? Ik weet niet of dat haalbaar is. Maar dit gezegd zijnde: het is niet onmogelijk om te gaan zwemmen in het kanaal. Laat ons daar zonder taboes naar kijken.”