Recordjaar voor ‘sociale’ woningen

Nooit sinds 1989 zijn er zoveel sociale en openbare woningen op de markt gebracht als in 2011. Toch is het verleidelijk om, gezien de grote demografische groei, de 2.400 flats als een druppel op een hete plaat te zien. “We moeten alles op alles zetten,” bekent staatssecretaris voor Wonen Christos Doulkeridis (Ecolo).

E r was eens een staatssecretaris. Zijn naam was Alain Hutchinson (PS) en hij had, net als Doulkeridis vandaag, de bevoegdheid Wonen in zijn portefeuille. Hij was staatssecretaris tussen 1999 en 2004. Op het einde van de legislatuur stelde hij een groot Huisvestingsplan voor. Hij wou vijfduizend nieuwe woningen bouwen, 3.500 sociale en 1.500 voor middeninkomens. Vorig jaar werd de kaap van de duizend woningen bereikt, en de kans is klein dat het plan tien jaar na de lancering rond geraakt.

De administratieve molen maalt nu eenmaal traag, en de 'betere' buurten zijn zelden enthousiast als er een nieuw sociaal woonproject wordt aangekondigd. De vertragingen zijn dan ook enorm. Doulkeridis' voorganger, Françoise Dupuis (PS), kon niet verdacht worden van veel empathie met verontruste buurtbewoners. Haar projecten moesten en zouden er komen. Nee, dus: de buurten reageerden even koppig als Dupuis.

Doulkeridis pakt de zaken naar eigen zeggen anders aan, hij zegt veel te investeren in overleg. "En we houden rekening met terechte opmerkingen en verzuchtingen." Toch is sociale woningen bouwen niet evident. Ook al niet om als groene staatssecretaris mee te helpen aan - het is maar een voorbeeld - het volbouwen van Neder-Over-Heembeek of om een terrein met volkstuintjes te laten sneuvelen. Doulkeridis: "Als de Brusselaars niet willen dat alles volgebouwd wordt, dan gaan ze wel moeten meewerken om alle leegstaande woningen op de markt te brengen en ook - geschikte - kantoren tot woningen om te bouwen."

Ook Doulkeridis is tegen getto's. Bij een groot sociaal woonproject moet de Gomb, met haar gesubsidieerde koopwoningen, betrokken worden, zegt hij. Omgekeerd: als er een groot privéproject opgetrokken wordt, wil Doulkeridis dat er ook sociale flats komen. "Sociale mix moet in de twee richtingen."

Verkiezingsjaar
Tegen 2020 moet elke gemeente vijftien procent woningen in openbaar beheer tellen. Brussel, Molenbeek, Watermaal-Bosvoorde, Evere, Ganshoren, Anderlecht en Sint-Joost zitten al boven het streefcijfer. Koekelberg en Berchem zijn er bijna. Ukkel is hekkensluiter met 5,95 procent, maar is bezig met een inhaaloperatie. Twee gemeenten stappen niet mee in het grote Huisvestingsplan: Etterbeek en Sint-Pieters-Woluwe. Doulkeridis heeft bijvoorbeeld zijn oog laten vallen op een groot terrein, tegen het woud aan, aan de Witte Damenlaan in Woluwe, maar de gemeente hapt niet toe. En in een verkiezingsjaar is de kans klein dat dit vlug gebeurt. Of je als politicus al dan niet succes kunt boeken met de bouw van sociale woningen, hangt van de bevolkingssamenstelling af. Doulkeridis: "Ik hoop alvast dat de partijen die het recht op wonen verdedigen, ook de concrete invulling verdedigen, ook in een verkiezingsjaar."

De middelen die ingezet worden voor de bouw en renovatie van sociale woningen, zijn sinds 2009 alvast spectaculair gestegen: van 35 miljoen in 2009 naar 97 miljoen in 2011; in 2010 werd zelfs de kaap van de honderd miljoen overschreden. Maar wat schuilt er achter de 2.400 woningen waarover Doulkeridis spreekt? Er zijn meer dan duizend woningen opgeleverd. Daar zijn woningen bij van het Huisvestingsplan, daar zijn gerenoveerde woningen bij die opnieuw op de markt gebracht werden, en er zijn Gomb-woningen bij. Ook de duizend leningen die het Woningfonds in 2011 heeft toegekend, telt Doulkeridis mee. Terecht of niet? Toch wel, vindt Doulkeridis: "Die mensen worden eigenaar van hun woning, dat is structureel. Bovendien komt tachtig procent in aanmerking voor een sociale woning."

Het is ook Doulkeridis niet ontgaan dat de stadsvlucht aanhoudt. Er komen meer vreemdelingen - rijke expats en migranten - naar Brussel dan dat er vertrekken, dat verklaart deels de bevolkingsaangroei, maar er verhuizen meer Brusselaars naar Vlaams- en Waals-Brabant dan dat er Vlaams- en Waals-Brabanders naar Brussel komen. De aanpassing van de hypothecaire lening voor min-35-jarigen (hogere inkomens en duurdere panden toegelaten, lagere interesten) is voor Doulkeridis een belangrijke maatregel om jongeren aan het begin van hun carrière in Brussel te houden.