Slavenstandbeeld in Justitiepaleis onder vuur: 'Welke boodschap brengt dit over?'

Het Collectif Memoire Coloniale et Lutte Contre Les Discriminations (CMCLD) eist de verwijdering van het gipsen beeld Weggelopen zwarte slaven verrast door honden uit het Justitiepaleis. Het kunstwerk vloekt volgens de groep met de onpartijdigheid van het Justitiepaleis en "bestendigt het geweld tegen zwarte mensen". De oproep viel echter op een koude steen bij staatssecretaris Mathieu Michel (MR), die belast is met de Regie der Gebouwen.

De beeldengroep Weggelopen zwarte slaven verrast door honden dateert al uit de 19e eeuw. De gipsen versie ervan kwam in 1869 in het Justitiepaleis te staan terwijl de marmeren versie 25 jaar later op de Louizalaan werd geplaatst.

Het werk beeldt een ontsnapte slaaf af in ketenen die zijn zoon afschermt van twee bijtende honden en is losjes geïnspireerd door de roman De hut van oom Tom van Harriet Beecher-Stowe. Qua stijl doet het erg denken aan het beroemde werk Laocoön en zijn zoons.

De beeldengroep is de voorbije jaren echter het onderwerp geworden van felle kritiek. In 2020 lanceerden buurtbewoners nog een petitie om de verwijdering van het standbeeld te eisen. In dat jaar schreef de werkgroep rond dekolonisatie van de openbare ruimte in Brussel ook dat het beeld "niet langer zijn plaats kan hebben in de publieke ruimte".

Afgelopen woensdag kwam de beeldengroep opnieuw onder de aandacht toen de CMCLD, een collectief dat zich onder meer inzet voor dekolonialisatie, opriep de versie van het beeld in het Justitiepaleis te verwijderen.

Geweld

Volgens het collectief hoort het standbeeld geen plaats te hebben in het Justitiepaleis en maakt de keuze om het toch te laten staan het zelfs "moeilijk om de onpartijdigheid en de goede toepassing van het vermoeden van onschuld door justitie niet in twijfel te beginnen trekken".

Het beeld straalt volgens CMCLD geweld uit en verwijst naar een denkbeeldige wereld die haaks staat op de "democratische en humanistische waarden" van onze samenleving.

"Welke boodschap wil justitie, door een dergelijk standbeeld in het Justitiepaleis te laten staan, geven aan de burgers in het algemeen en aan zwarte burgers in het bijzonder, die op deze plek gerechtigheid en respect voor hun rechten komen zoeken", vraagt het collectief zich af.

CMCLD meent zelfs dat de Belgische staat “het geweld tegen zwarte mensen bestendigt" met de keuze om het standbeeld op deze specifieke plek te laten staan. "Er zijn veel sporen van verheerlijking van overheersingssystemen in de Belgische openbare ruimte, of het nu gaat om kolonisatie, slavernij of patriarchaat, en dit standbeeld maakt zeker deel uit van deze lijn.”

Vragen van de CMCLD over het standbeeld aan bevoegd staatssecretaris Mathieu Michel bleven volgens het collectief voorlopig onbeantwoord. Aan de RTBF liet zijn kabinet wel weten "tegen de verwijdering van standbeelden te zijn, maar te pleiten voor een pedagogisch kader".