Tand Lumumba wordt terug aan familie overhandigd, premier De Croo biedt excuses aan

Premier Alexander De Croo heeft maandag in een toespraak naar aanleiding van de teruggave van het stoffelijke overschot van de vroegere Congolese premier Patrice Lumumba erkend dat verscheidene toenmalige Belgische ministers "een morele verantwoordelijkheid" droegen in de omstandigheden die tot de moord hebben geleid. Hij bood zijn excuses aan.

"Het is een pijnlijke en onaangename waarheid. Maar ze moet gezegd worden", zo verklaarde De Croo tijdens een ceremonie in het Egmontpaleis waar de Belgische autoriteiten het stoffelijke overschot, in feite één tand, overhandigden aan de familie van de vermoorde eerste premier van onafhankelijk Congo.

"De Belgische ministers, diplomaten, ambtenaren of militairen hadden misschien niet de intentie om Patrice Lumumba te laten vermoorden. Geen enkel bewijs staaft dat. Maar ze hadden moeten zien dat de overbrenging naar Katanga zijn leven in gevaar zou brengen. Ze hadden moeten waarschuwen, ze hadden elke hulp moeten weigeren bij de overbrenging van Lumumba naar de plaats waar hij is geëxecuteerd. Ze hebben ervoor gekozen dat niet te zien. Ze hebben ervoor gekozen niet op te treden", zo verklaarde De Croo.

'Morele verantwoordelijkheid'

"We hebben deze morele verantwoordelijkheid van de Belgische regering erkend en ik herhaal dat vandaag op deze officiële afscheidsdag van België voor Patrice Lumumba. Ik wens in aanwezigheid van zijn familie op mijn beurt de excuses van de Belgische regering aan te bieden voor de wijze waarop ze in die periode gewogen heeft op de beslissing om een einde te maken aan de eerste premier" van onafhankelijk Congo, zei De Croo.

Lumumba was de eerste premier van onafhankelijk Congo. Op 17 januari 1961, slechts enkele maanden na de onafhankelijkheid van België, werd hij in het afgescheiden Katanga gefusilleerd door lokale soldaten, maar in aanwezigheid van Belgische officieren. Het lichaam van de 35-jarige Lumumba werd opgelost in zwavelzuur.

Tand in beslag genomen

Wat overbleef was een tand, die in het bezit kwam van de indertijd aanwezige Belgische agent Gerard Soete. De tand werd in beslag genomen bij zijn dochter in het kader van een onderzoek naar oorlogsmisdaden dat in 2011 was geopend in Brussel.

Voor Congo is de teruggave van de stoffelijke resten van de nationale held een belangrijke aangelegenheid. "Congo keert eindelijk terug naar Congo", schetste Roland Lumumba, een van de kinderen van Patrice, het belang van de gebeurtenis. Het vertrek naar Kinshasa is gepland voor 21 juni.

Nadien organiseren de Congolezen een rondreis van de doodskist via onder meer Lumumba's geboortedorp Onalua en zijn politieke bolwerk Kisangani. Op 27 juni keert de kist terug naar de hoofdstad, waar het stoffelijk overschot op 30 juni wordt begraven.