Vaccinatie daklozen van start: 'We gaan niemand forceren'

In het opvangcentrum voor daklozen in Evere hebben zeventig van de 220 bewoners zich opgegeven voor een coronavaccin. Opvallend, gezien de lage vaccinatiebereidheid onder dakloze mensen en mensen zonder papieren. Voor die twee doelgroepen is de vaccinatiecampagne vandaag van start gegaan, met 5.000 dosissen voor de komende vier maanden. "We zijn hier niet om mensen te forceren."

"Is Johnson & Johnson Amerikaans? Ja? Alors ça va". Andrzej, een dakloze man van Poolse afkomst, wacht buiten het opvangcentrum van Samusocial in Evere voor zijn prik. Hij is één van de 220 bewoners - allemaal alleenstaande mannen - in het opvangcentrum waar voor de eerste keer op grotere schaal gevaccineerd wordt door Mobivax, het mobiele team van Dokters van de Wereld, Artsen Zonder Grenzen, het Rode Kruis en Samusocial.

"Gisteren hebben we een testdag gehad in een opvangcentrum voor vrouwen", vertelt Mobivax-coördinatrice Lily Caldwell (Artsen Zonder Grenzen). "Dat is probleemloos verlopen. We hebben toen 24 vrouwen gevaccineerd." Vandaag ligt het tempo iets hoger. Caldwell toont vier lege flacons van Johnson & Johnson. "We hebben negen flacons megenomen met elk zes dosissen. De vaccins ter plaatse bewaren blijft een moeilijkheid, dus nemen we op voorhand alleen het aantal dosissen waarvan we zeker zijn dat wij ze kunnen toedienen", legt ze uit. "Als we meer dosissen nodig hebben, bellen we het vaccinatiecentrum Pacheco op en een halfuur later kunnen we de extra dosissen zelf ophalen."

Dat hier Johnson & Johnson wordt toegediend, is een bewuste keuze. Van het Amerikaanse vaccin is slechts één shot nodig, terwijl de wachttijd tussen twee dosissen AstraZeneca twee maanden bedraagt. Dat zou de vaccinatie van dakloze mensen en sans-papiers heel wat ingewikkelder maken. "Voor Pfizer is de wachttijd drie weken, maar zelfs dat is een eeuwigheid voor deze mensen."

5.000 dosissen

De komende vier maanden mag Mobivax 5.000 vaccins toedienen. Die zijn niet alleen voor daklozen bedoeld, maar ook voor mensen zonder papieren. De laatste telling van dak- en thuislozen leverde een recordcijfer van ruim 5.300 mensen in Brussel. Hoeveel mensen zonder wettig verblijf in Brussel wonen is onduidelijk, maar het zou om tienduizenden mensen gaan. Caldwell: "We zullen zien of de 5.000 dosissen volstaan, maar het gaat om een eerste fase. In drie maanden zullen we moeten bekijken hoe we het daarna aanpakken."

Hoe en waar die 5.000 dosissen zullen worden toegediend, is ook nog niet helemaal duidelijk. In de eerste plaats komen opvangcentra - en dus ook de verschillende hotels waar daklozen vandaag nog worden opgevangen - in aanmerking. Voor de doelgroep van migranten zal Mobivax onder meer samenwerken met het Burgerplatform, maar die organisatie is daar nog niet van op de hoogte. "Wij plannen op korte termijn, omdat we flexibel moeten zijn", zegt Caldwell.

Taalproblemen

De coördinatrice leidt ons rond door de refter van het opvangcentrum, dat voor twee dagen is omgevormd tot minivaccinatiecentrum. We zien een tiental mannen in de wachtruimte. Sommigen kijken halfliggend in een stoel naar een bokswedstrijd op televisie terwijl ze hun beurt afwachten. Een medewerker registreert de bewoners die zich willen laten vaccineren. Zij krijgen een post-it met een nummertje op. Andrzej haalt zijn geel briefje boven en haalt zijn schouders op. "Nummer 38, nog eventjes wachten", mompelt hij.

Wie aan de beurt komt, verdwijnt achter een paneel waar een verpleegster en dokter de bewoners opwacht voor een gesprek, een snelle medische check en de prik. "Spreekt iemand hier Spaans?", roept een medewerker in de wachtruimte. "Un poquito", antwoordt een verpleegster. De communicatie verloopt niet altijd even makkelijk, omdat de doelgroep zo divers is. "We hebben hier een vertaler voor Arabisch, maar hier zijn ook heel wat mannen uit Polen en Roemenië. Gisteren hadden we bijvoorbeeld een vrouw die die alleen Mandarijns sprak. We moesten ons behelpen met Google Translate", zegt coördinatrice Caldwell. "We willen mensen zo goed mogelijk informeren over het vaccin, maar het idee is vooral dat mensen duidelijk instemmen met de vaccinatie."

Wantrouwen

Het wantrouwen tegenover de coronavaccins is immers behoorlijk groot onder de doelgroep van deze campagne, de vaccinatiebereidheid laag. Dat bleek eerder al uit een reportage van BRUZZ, al lijkt een aanzienlijk deel van de inwoners van dit centrum al overtuigd te zijn. Van de 220 bewoners heeft een zeventigtal mannen zich al geregistreerd.

"Wij zijn hier niet om mensen te forceren. Wie niet zeker is, kan eventjes met de dokter praten", aldus Caldwell. "Bovendien hebben veel mensen in deze doelgroep wel andere zorgen aan hun hoofd. Zoals een slaapplaats of eten zoeken, of andere gezondheidsproblemen."

"Er zijn mensen die denken dat ze hun bed hier verliezen als ze het vaccin weigeren", schudt Andrzej het hoofd. Zelf twijfelde hij geen seconde. "Als iedereen gevaccineerd is, zijn we hier sneller van af."

"Sommige mensen hebben effectief schrik van het vaccin. Naar het schijnt kan je een trombose oplopen na een tweede dosis", vertelt Bosniër Sead. "Gelukkig gebruikt men hier het goede vaccin. Er zijn al miljoenen mensen gevaccineerd met Johnson & Johnson. Hoeveel mensen zijn daaraan overleden?"

Vaccineren om te reizen

Wie geprikt is, moet nog een kwartier wachten in een aparte wachtruimte, om er zeker van te zijn dat er geen bijwerkingen optreden. "We zijn vooral waakzaam voor een anafylactische shock, voor allergische reacties, maar dat zie je meteen wanneer iemand gevaccineerd is", legt een verpleegster uit. "Ik heb er niets van gevoeld", glimlacht Maurizio, die nog enkele minuutjes op zijn stoel moet blijven zitten na zijn vaccinatie.

Tot vanochtend twijfelde de Italiaan nog of hij zich wel wilde laten vaccineren. "Ik bekijk misschien te veel films - en ik zou dit beter niet zeggen, want dan denk je waarschijnlijk dat ik een gek ben - maar ik geloof nog steeds een beetje dat de hele coronacrisis een complot is", zegt hij. "Ik heb vanochtend dan maar mijn moeder gebeld. Zij woont in Italië en blijkbaar is mijn broer daar al gevaccineerd, zonder problemen. Toen was ik overtuigd. Bovendien zou ik graag naar Italië willen, want ik heb mijn moeder al zeven jaar niet meer gezien. Ik hoop dat het vaccin daarbij zal helpen."

Maurizio is niet de enige man in het opvangcentrum die zich laat vaccineren om er zeker van te zijn dat reizen mogelijk wordt. Tegenover hem zit Andrzej - een andere, maar ook een Pool - en ook hij overweegt om de komende zomer naar zijn land van herkomst te reizen. "Maar ik wilde me sowieso laten vaccineren, want net als iedereen ben ik wel bang om besmet te geraken", zegt de 63-jarige man. "Ik bekijk de journaals en heb veel informatie opgezocht. Dit doe ik voor mijn eigen gezondheid."

'Te oud om te strijden'

"Voor mensen zoals ons kan het coronavirus een zware impact hebben. We verkeren vaak in een slechtere gezondheid en afstand houden is voor ons niet altijd en overal mogelijk", vult de 65-jarige Jacques aan. Ook hij heeft zich op voorhand goed geïnformeerd, al had hij al vertrouwen in het vaccin. "Ik kom uit Belgisch-Congo, waar de Belgen de vaccinaties goed georganiseerd hadden. In geen enkel ander Afrikaans land werd zo goed en zoveel gevaccineerd als in Congo."

Als Jacques en Andrzej een vaste woonplaats hadden, waren ze al heel wat vroeger aan de beurt geweest, gezien hun leeftijd. "Als je bij Samusocial zit, ben je het wel gewoon om als laatste in de rij aan te schuiven", zucht Andrzej. En zo zijn er nog wel enkele mannen in de wachtruimte die door hun leeftijd al veel vroeger aan de beurt hadden kunnen zijn, zoals de 74-jarige Sead. "Ik had hier een buurman die overleden is na een besmetting. Mijn lichaam is te oud om te strijden."