VUB-professor Djalali mogelijk geruild tegen veroordeelde Iraanse terrorist

De ter dood veroordeelde VUB-gastprofessor Ahmadreza Djalali zou misschien kunnen vrijkomen, tenminste als België ermee instemt om de Iraanse terrorist Assadollah Assadi vrij te laten. Drie vragen over de mogelijk op til zijnde gevangenenruil.

Wat is er aan de hand?

De Zweeds-Iraanse professor Ahmadreza Djalali werd zes jaar geleden tijdens een werkbezoek in Iran opgepakt en wordt beschuldigd van spionage. Eind oktober 2017 werd hij veroordeeld tot de dood, na een volgens mensenrechtenexperten oneerlijk proces. Begin mei 2022 kwam het bericht dat Iran Ahmadreza Djalali snel zou executeren. Daar zou binnenkort verandering in kunnen komen, schrijven Het Laatste Nieuws en De Morgen. Djalali zou namelijk geruild kunnen worden tegen een Iraanse burger die in een Belgische gevangenis vastzit.

Waaraan kan je zien dat het om een ruil zou gaan?

Dinsdag staat een wetsontwerp op de agenda bij de Kamercommissie Buitenlandse Zaken over samenwerking met India, de Verenigde Arabische Emiraten en Iran. Bij Iran gaat het om "overbrenging van gevonniste personen". Het akkoord zou ervoor zorgen dat Iraniërs die in België veroordeeld zijn, hun straf in hun thuisland kunnen uitzitten, en omgekeerd.

Het was N-VA-fractieleider Peter De Roover die minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) over de tekst aan de tand voelde in de Kamer. "In die verdragen schrijven wij uitdrukkelijk garanties in voor het respect voor de mensenrechten en de rechtsstaat. Wij hebben dat trouwens in het verleden nog gedaan, namelijk toen wij in 2014 zo'n verdrag sloten met Congo en in 2018 met China. Nu zullen wij opnieuw garanties inzake de rechtsstaat, de uitvoering van de straffen en de mensenrechten inschrijven. Ons land heeft op dat vlak immers internationaal een sterke reputatie en die reputatie moeten wij hoog houden," antwoordde de minister.

Tegen wie zou Djalali geruild worden?

Het zou gaan om Asadollah Assadi, een voormalige Iraanse diplomaat. Assadi werd op 4 februari 2021 in Antwerpen veroordeeld tot 20 jaar cel voor moordpoging en voor deelname aan de activiteiten van een terreurorganisatie. Dat gebeurde na een verijdelde bomaanslag in Parijs in 2018 die gericht was tegen de Iraanse oppositie.

Amnesty International zei eerder al dat Djalali gegijzeld wordt door Iran. “Iran gebruikt Djalali als politieke pasmunt om België en Zweden onder druk zetten in verband met twee rechtszaken tegen twee voormalige Iraanse ambtenaren. De executie van Djalali zou een vergeldingsdaad zijn en een waarschuwing aan andere staten,” aldus Wies De Graeve, directeur van Amnesty International Vlaanderen.

Wat zouden de gevolgen zijn?

Volgens advocaat Rik Vanreusel, die een aantal van de slachtoffers van Assadi vertegenwoordigt, kan een goedkeuring van het wetsvoorstel ervoor zorgen dat Assadi in Iran meteen op vrije voeten komt. "Artikel 13 stelt expliciet dat amnestie meteen van toepassing kan zijn. Dat wil zeggen, wie naar hier komt kan vrijuitgaan, en wie naar daar gaat ook. Maar het vonnis van Djalali is een schijnproces, terwijl het arrest tegen Assadi een legitieme recherlijke beslissing is."

Vanreusel benadrukt dat zowel hij als zijn cliënten opgelucht zijn dat Djalali mogelijk overgebracht wordt naar ons land, "maar je ruilt op die manier wel onschuldigen voor terroristen. Wie zegt dat Iran dat daardoor niet vaker gaat doen? Wie zegt dat die criminelen niet opnieuw aanslagen gaan plannen?"

Het grootste probleem volgens Vanreusel is dat er geen kritisch debat is. "Het is een legitieme keuze, maar er is een gebrek aan politieke verantwoordelijkheid. Je moet je beleidskeuze kunnen verdedigen, wat nu helemaal niet gebeurt."