VUB zet dit jaar in op YANA, het beleidsplan rond grensoverschrijdend gedrag

You Are Not Alone (YANA), zo heet het beleidsplan rond grensoverschrijdend gedrag waarop de Vrije Universiteit Brussel dit academisch jaar voluit wil inzetten. Experte Danièle Zucker plaatst er een paar kritische kanttekeningen bij.

Het nieuwe academische jaar aan de VUB start alvast met goede intenties van de nieuwe rector Jan Danckaert. In een interview laat hij verstaan dat de universiteit met het beleidsplan YANA (You Are Not Alone) nog meer werk wil maken van een efficiëntere aanpak op het vlak van grensoverschrijdend gedrag.

Sensibiliseringscampagne in oktober

Op 6 oktober wordt er een sensibiliseringcampagne rond het onderwerp gepland. Er zullen ook bystandertrainingen georganiseerd worden. Dit zijn opleidingen die zowel voor het VUB-personeel als vertegenwoordigers van de studenten voorzien worden. Ze hebben als doelstelling dat iedereen die getuige is van grensoverschrijdend gedrag, dat ook effectief aankaart.

En wat als het fout gaat en grenzen toch overschreden worden? De VUB heeft haar tuchtreglement herzien. Duidelijkheid omtrent de sancties is voortaan een prioriteit. Het moet voor iedereen helder zijn wat de sancties precies inhouden. Een ander punt waar meer duidelijkheid rond gecreëerd wordt, is de meldingsprocedure.

Vroeger werd de melder in heel wat gevallen van de ene instantie naar de andere gestuurd. In het nieuwe plan wordt dat vermeden door een vertrouwenspersoon aan te duiden. Deze persoon zal de melder actief begeleiden en op de hoogte houden van het dossier.

Wanneer overschrijd je de grens?

Danièle Zucker, doctor in de psychologie en auteur van ‘ Verkrachting. Voorbij de stereotypen‘, brak in het verleden al een lans voor de slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag aan universiteiten. Hoe kijkt zij naar de aankondigingen van de VUB? “Die bystandstraining is zonder meer positief. Het zorgt voor een groter bewustzijn over de problematiek bij zowel studenten als personeelsleden. Het vergroot daarenboven de solidariteit."

"Maar ik wil daar toch een kanttekening bij plaatsen", gaat Zucker verder. "We moeten vermijden dat men banaliteiten gaat dramatiseren. Je wil geen klimaat creëren waarin iedereen verdacht is. Daarom zal het cruciaal zijn dat de persoon die de training over grensoverschrijdend gedrag geeft, de materie goed beheerst. Wat zijn de grenzen die gerespecteerd moeten worden? En wanneer kan je stellen dat ze overschreden werden? Dat zijn de kernvragen die zo’n training duidelijk moet maken. De antwoorden daarop zijn niet altijd evident. Een compliment over een mooi kleedje is oké. Maar is dat niet, als eraan toegevoegd wordt dat het kleedje je boezem mooi accentueert.”

Sancties niet alleen communiceren, maar ook toepassen

Dat onaanvaardbaar gedrag gesanctioneerd moet worden, daarover is Daniel Zucker het roerend eens. “Het is absoluut noodzakelijk dat de universiteit de strafmaatregelen kenbaar maakt. Ze moeten door iedereen gekend zijn. En het moet duidelijk zijn dat de universiteit ze ook zal toepassen. Doe je dat niet, dan wordt het slachtoffer niet alleen slachtoffer van een grensoverschrijdende daad, maar ook van een onrechtvaardige behandeling door de universiteit."

In het verleden werden die sancties door een tuchtcommissie die uit studenten en docenten bestond, bepaald. "Ik heb daar een fundamenteel probleem mee", zegt Zucker. "Zij beschikken niet over de kennis om dat soort onderzoek te doen. Vergeet niet dat 70% van de daders recidivisten zijn. Je bent dus bezig met een zaak die ernstige gevolgen kan hebben. Daarom pleit ik voor een externe commissie. Dat is de enige manier om over zo’n delicate problematiek op een professionele en objectieve manier te analyseren en te beoordelen."

Rol van de vertrouwenspersoon

De idee van een vertrouwenspersoon die de melder gedurende het hele traject begeleidt, vindt Danièle Zucker een stap vooruit. Maar ze koppelt er een belangrijke voorwaarde aan: “De job van de vertrouwenspersoon bestaat erin onbevooroordeeld te luisteren en de juiste vragen te stellen, zodat de feiten zo accuraat mogelijk gerapporteerd worden. Het is niet aan hem/haar om te oordelen of te interpreteren.”

De psyche van de dader en het slachtoffer

Danièle Zucker neemt het thema ‘grensoverschrijdend gedrag’ al jaren ter harte. Haar fascinatie voor het onderwerp ontstond tijdens haar eerste dagen als verantwoordelijke van de psychiatrische spoedafdeling van het ziekenhuis UMC Sint-Pieter. “Ik werd er geconfronteerd met een slachtoffer van een verkrachting. Dat had een enorme impact op mij. Ik voelde me zo machteloos. Het zette me ertoe aan om zowel de psyche van de dader als het slachtoffer beter te begrijpen. Ik heb geleerd dat verkrachtingen niets met seksualiteit, maar alles met macht te maken hebben. En dat het slachtoffer een heel leven lang de pijn met zich mee kan dragen. Reden genoeg om mijn nek in deze materie te blijven uitsteken. Ik werk dan ook aan een plan waarmee ik in de toekomst universiteiten wil benaderen. Om ze verder te helpen deze materie zo daadkrachtig mogelijk aan te pakken.”