Zinnekespraat: 'Brussel is de oplossing'

In Humo doet Bart De Wever een belangrijke uitspraak over de stelling dat geen enkele separatist een zinnig antwoord heeft voor Brussel. "Dat is pertinent juist," zegt hij. "Brussel is het moeilijkste probleem." En verder: "De moeilijkheid is een oplossing te vinden die de Brusselaars zien zitten, want op een gegeven moment zullen zij een stem in het kapittel hebben. Ik denk dat we naar een oplossing moeten waarbij de Brusselaars maximaal zichzelf besturen, liefst met efficiënte structuren (...), maar waarbij er tegelijk ook een relatie blijft met de historische vader en moeder, Vlaanderen en Wallonië. Brussel als ontmoetingsplaats."

Stemlozen
Zelfbestuur met efficiënte structuren: een goed uitgangspunt. Het is nu zaak daarover een voorstel uit te werken dat "de Brusselaars zien zitten." En daar wringt het. Omdat de Brusselaars als zodanig geen stem in het kapittel hebben. In ons politieke bestel hebben alleen zogenaamde volkeren een stem, eentalige gemeenschappen. En dan nog alleen maar 'autochtone' stammen, volkeren van hier. Pas dan worden partijen, instellingen en media spreekbuizen. In dat verhaal blijft Brussel natuurlijk gewoon een Franstalige stad met een Vlaamse minderheid en honderdduizenden stemlozen.

Zo zal men nooit een project voor Brussel schrijven. Een stad is geen land. Het wordt de hoogste tijd om Brussel te denken zoals het werkelijk is. Een kleine wereldstad. Zelfbestuur, ja. Maar dan wel als een echt stadsgewest. Une région à part... et entière.

Geef dat gewest dus waar het recht op heeft: een goede burgemeester-president, een bestuur dat de economische ontwikkeling kan combineren met een cultuurbeleid, een college dat de ruimtelijke ordening integraal kan aanpakken en niet in negentien stukjes, een beleid dat de sociale kloof en de crisis in het onderwijs en het jeugdbeleid boven de soms belachelijke competitie kan tillen...

Daarvoor is heel wat nodig. Allereerst dat de bevolking kan worden vertegenwoordigd voor wat ze is: onzuivere mengvormen van verschillende komaf. Vergeten we toch niet dat meer dan de helft van de Brusselse bevolking buitenlandse roots heeft, dat er ruim tweehonderdduizend euro-expats wonen, dat meer dan veertig procent van de huishoudens meertalig is, dat de meerderheid van de Vlaamse Brusselaars zelf in taalgemengde huishoudens leeft... Brussel is het Belgobelgische verhaal voorbij!

Taalkwestie bedekt sociale crisis
Daarenboven dekt die eeuwige taalkwestie de sociale crisis te veel af. Brussel is het derde rijkste gewest van Europa, met een bevolking die 15 procent minder verdient dan het nationale gemiddelde. Rijk gewest, arme bevolking. Een derde op of onder de armoedegrens, met wachtlijsten voor sociale woningen (26 procent van de bevolking voor acht procent van het woningaanbod!), met honderdduizend werklozen, met een massale jeugdwerkloosheid, met een derde van onze kinderen in gezinnen zonder inkomen uit arbeid, met een falend onderwijssys-teem... Die grootstedelijke problemen worden in onze (antistedelijke!) Belgische instellingen totaal verwaarloosd.

Natuurlijk is er ook een grondige interne staatshervorming nodig. Geen stadsproject zonder enige culturele of onderwijsbevoegdheid en met twee gemeenschappen die niet willen samenwerken. Geen samenhang met één stad en achttien gemeenten in competitie met elkaar. Geen enkele bestuurskundige zal de bestaande organisatie verdedigen. En zonder de communautaire argwaan en het daarop terende politieke profitariaat zou ook geen enkele politicus dat doen. Wat is er in feite mis met één hoofdstedelijk stadsgewest, waarin staats- en gemeentelijke bevoegdheden samenvallen, met negentien districten en 118 wijkprojecten? En dat kan allemaal geregeld worden binnen de huidige bevoegdheden!

Over de hoofdlijnen voor een Brussels grootstedelijk project bestaat er in feite al een consensus en een breed draagvlak. Is het niet de taak van het Brussels parlement daarover een motie aan te nemen en die in de Belgische discussie te gooien? Is het niet de taak van de Brusselse politici om eigen onderhandelingen op te zetten over de zo nodige interne staatshervorming? Is het niet de rol van een regering om de bevolking rond zo'n project te mobiliseren? Wie zal Brussel een eigen 'stem in het kapittel' geven en de Belgische apartheid overstijgen?

Brussel is de oplossing
Goed bestuur heeft ook een goede band met het ommeland nodig. Maar Bart De Wever vergist zich wanneer hij Vlaanderen en Wallonië de vader en de moeder van Brussel noemt. Brussel bestaat al duizend jaar! Geen nationalistisch paternalisme dus, maar een ontmoeting in een wereldstad, met een goed metropolitaan bestuur. Van de 700.000 arbeidsplaatsen in het gewest wordt 56 procent ingenomen door pendelaars: 360.000 mensen komen elke dag in Brussel werken. Dat is het hinterland. Maak er geen buitenland van!

Brussel is niet het probleem, maar de oplossing. De wereld wordt stedelijk. En wat doe je als het waait? Schermen plaatsen in een poging de wind te stoppen, of windmolens bouwen en de energie nuttig gebruiken? Daar moeten de Brusselaars nu voor zorgen. Ze moeten een kleine wereldstad een stem geven in het Belgische debat. En met die stem ook af en toe eens wijzen op de pietluttige navelstaarderij van de taalstrijd. De Vlaamse pot is de Franstalige ketel waard in wederzijdse verwijten. De hoogste tijd voor een derde kosmopolitische stem in het kapittel! We zullen begrepen worden, in Antwerpen en Gent, Luik en Charleroi.

Postscriptum: Overigens zal, wanneer we onze levensstijl gewoon voortzetten en geen beleid voeren, de klimaatopwarming verdergaan. Dan stijgt de zeespiegel en dan zullen binnen enkele jaren zo'n 500 miljoen mensen gedwongen migranten worden.

Eric Corijn is hoogleraar Sociale en Culturele Geografie aan de VUB en directeur van de onderzoeksgroep Cosmopolis.

De komende weken wisselen Eric Corijn en filmmaakster Saddie Choua elkaar op brusselnieuws.be af als gastcolumnisten. U vindt Corijns bijdrage vandaag online; Saddie Choua is tweewekelijks aan de beurt vanaf maandag 17 januari.