'Love is louder' in Bozar: liefde is luider dan roze hartjes

Roze hartjes zijn ver te zoeken op de tentoonstelling Love is louder. Maar alle andere dingen die met liefde te maken hebben, komen wél aan bod in een expo die zowel op het hart als op het hoofd mikt.

Tot het einde van de kerstvakantie kan je in Bozar terecht voor een multidisciplinaire tentoonstelling over de liefde. Met 120 werken van tachtig gevestigde kunstenaars uit binnen- en buitenland. Het mag duidelijk zijn dat die artiesten geen roze hartjes hebben getekend, maar met vereende krachten ons complexe liefdesleven dissecteren.

Want wat is liefde, anyway? Een woord dat een veelheid aan betekenissen en verschijningsvormen, gevoelens en krachten probeert te vangen. Love is louder gaat die veelheid allerminst uit de weg.

De werken, gemaakt tussen de Summer of Love van 1967 en vandaag, werden onderverdeeld in drie grote hoofdstukken: één dat gaat over de romantische liefde en intimiteit, één dat het domein van de liefde uitbreidt naar (familiale) verwantschap en vriendschap, en één dat liefde onderzoekt als kracht in de samenleving.

Toch zijn ook die drie hoofdstukken maar kapstokken, want liefde staat ook in verband met seks, technologie, geweld, gender, verliefdheid, huwelijk, sleur, aanraking, verlies, vaderliefde, aids, preutsheid, noem maar op.

Dat de wereld vandaag meer liefde kan gebruiken, was één goede reden voor deze tentoonstelling. Dat onze (beelden)taal over de liefde best wel wat verrijkt en verbreed mag worden ook. De nieuwe Bozar-intendant Christophe Slagmuylder en curator Zoë Gray willen graag meer jeugd verwelkomen in Bozar, en deze expo is ook daar uiterst geschikt voor, met pertinente werken die gaan het over publieke uitingen van liefde (bij Kasper Bosmans en vele anderen), zelfgekozen familie (Apolonia Sokol), covid (Laura Gasparotto en Laura Cemin), artificiële intelligentie (Kyriaki Goni), en natuurlijk ook sociale media, zoals in de video First date van Shannon Plumb, die een koppel toont dat na een eerste kennismaking op een datingapp gewoon via de smartphone blijft verder communiceren wanneer ze eenmaal naast elkaar op een bankje in het park zitten.

Anderzijds is deze expo zelf bijna even overweldigend als een feed op sociale media. Sommige werken zijn mooi en behapbaar in hun eenvoud. Zoals de kleurrijke matrassen die Marta Minujin huldigt als stille getuigen van onze passie. Of het bekende beeld uit ‘Rest Energy’, waarin kunstenaarskoppel Marina Abramović en Ulay het gevaarlijke evenwicht in hun afhankelijkheids- en machtsrelatie verbeelden door de gespannen handboog met de op Abramović’ hart gerichte pijl die ze tussen hen in spannen, en die hen letterlijk in balans houdt.

Maar veel getoonde werken zijn ook universums of essays op zich, en vragen toewijding: langere video’s, zoals de interviews met kinderen uit lhbtq-gezinnen van Sharon Hayes, of de intrigerende, verhalende installatie met borduurwerk en collages van de Braziliaans-Brusselse kunstenaar Fernando Penteado.

Dan is het zaak om voldoende mentale bandbreedte over te houden wanneer bijvoorbeeld de vandaag naïef aandoende make love not war-kunst uit de hippieperiode (ook John en Yoko zijn van de partij) getoond wordt naast een prikkelende video waarin Johan Grimonprez politiek filosoof Michael Hardt laat speculeren over een politiek systeem gebaseerd op liefde in plaats van angst.

De vraag wat liefde (en kunst) maatschappelijk vermogen, verdraagt natuurlijk geen eenvoudig antwoord.

Dat heel wat werken vertedering en warme gevoelens ontlokken, betekent dus niet dat de tentoonstelling als geheel per se een warm bad is waar je gelouterd uitstapt. Ook de film Mother’s van Hippolyte Leibovici over het wel en wee van de dragqueens in het Brusselse Cabaret Mademoiselle illustreert welke gemengde gevoelens Love is louder genereert. Er wordt heel veel aangekaart dat je aan het denken zet.

De speciaal voor de expo gemaakte slotinstallatie We complete van Julianne Swartz vat het samen: bezoekers nemen er plaats op bankjes, en alleen als ze elkaar met een warm gebaar een hand geven, geleiden ze samen (letterlijk) de stroom energie die nodig is om een geluidsband met reeks inspirerende citaten over de liefde te laten horen. Liefde is… hoofd én hart laten spreken.