Het BIFFF besnuffelt (eindelijk) de Franse genrefilm

Het Brussels International Fantastic Film Festival (BIFFF) is fantastisch goed in het ontdekken van talent uit alle uithoeken van de wereld, maar vergeet soms gewoon eens bij de buren te kijken. Dat maken ze goed met 'French Connection(s)', een focus op Franse genrecinema én de vertoning van Pendant ce temps sur terre, een eigenaardige scififilm van Jérémy Clapin.

Moet je ook BIFFFen als je geen lol beleeft aan extreme horror of trash die pas plezant wordt als je er geestdriftig in groep naar kijkt? Het Brussels International Fantastic Film Festival vindt de vraag terecht zo afgezaagd als oneigenlijk gebruik van een kettingzaag in genrefilms. Ten eerste ontfermt het bijzonder populaire festival zich met evenveel liefde over thrillers, sciencefiction en alles met een vleugje fantastiek. Ten tweede heeft het festival een fantastisch trackrecord wat het reveleren betreft van grote talenten van over de zeven wereldzeeën. De Zuid-Koreaanse rasverteller Bong Joon-ho, bijvoorbeeld, was er járen voor hij Oscars en Gouden Palmen begon te winnen met Parasite al kind aan huis. Op die brede blik mag het BIFFF trots zijn, al verliest het daardoor de buren soms wat uit het oog. En dat is zonde, want de voorbije jaren stonden daar, meestal op eigen kracht, enkele razend interessante regisseurs die niet bang zijn van genre. Het beste voorbeeld is Julia Ducournau, die de Gouden Palm won met het bodyhorror omarmende Titane.

Die blinde vlek spoort nu het BIFFF aan tot een kleine inhaalbeweging. Met 'French Connection(s)', een knipoog naar de gelijknamige thriller van de overleden grootmeester William Friedkin, focust het festival op Franstalige BIFFF-films. Zo presenteert het festival onder meer Pendant ce temps sur terre, een eigenzinnige scififilm van Jérémy Clapin, mét oneigenlijk gebruik van een kettingzaag. Al zet dat detail je wel op het verkeerde been.

De ruimte kijkt terug
Pendant ce temps sur terre gaat over een 23-jarige vrouw die in het rusthuis van haar moeder werkt, liever strips tekent, en nog steeds heel erg in de knoop ligt met de mysterieuze verdwijning van haar door iedereen bewonderde broer: een ruimtevaarder, die nooit terugkeerde van een missie. Het wordt er niet makkelijker op wanneer buitenaardse stemmen haar dwingen om vijf mensen te vinden die ze kunnen gebruiken om eens op aarde rond te kijken.

“Raken we niet allen gefascineerd wanneer we naar de sterren kijken en de oneindigheid van de ruimte aanschouwen? Al die plekken die we nooit zullen bereiken,” zucht regisseur en scenarist Jérémy Clapin. “Het is een sprankelende fascinatie, maar ook een gevaarlijke: je kan er slaaf van worden. Wat oneindig veraf is, werpt me terug op mezelf. Wanneer ik naar de ruimte kijk, overvalt me het gevoel dat de ruimte terugkijkt. Een beetje zoals het heden naar het verleden of de toekomst kijkt, en omgekeerd, zonder ooit samen te vallen. Of zoals de wereld van de levenden en de wereld van de doden elkaar aankijken zonder ooit samen te vallen.”

Naar Clapins nieuwe film wordt uitgekeken. Hij kreeg veel bijval voor zijn debuut J'ai perdu mon corps, een zinderende animatiefilm over een afgesneden hand die de stad doorkruist in een poging de rest van het lichaam terug te vinden. “Succes is relatief. De pers was laaiend enthousiast, en ik mag niet mopperen over de internationale erkenning, maar daarom was de film nog geen commercieel succes. Ik blijf nederig. De bijval maakt het me ook niet makkelijker. J'ai perdu mon corps creëert bepaalde verwachtingen. Maar ik wil niet in herhaling vallen, ik wil mezelf telkens opnieuw uitvinden en nieuw terrein verkennen.” Pendant ce temps sur terre paart liveaction met enkele animatiepassages.

Leve de verbeelding
Sciencefiction en genrefilms kunnen bezwaarlijk de speerpunten van de Franse cinema worden genoemd. Maar in die onderwaardering ziet Clapin net mooie kansen. “Of het nu over animatiefilms voor volwassenen gaat of over genrecinema, ik draai het graag om: omdat er geen verpletterende traditie is, liggen de kansen voor het grijpen.” Pendant ce temps sur terre is geen volbloed sciencefictionfilm, maar flirt met verschillende genres. “Ik probeer te spelen met de codes en de verwachtingen, ik ben er niet op uit om een afkooksel te maken van iets wat al eens is gemaakt, ik reproduceer geen mechanisme dat al eens succes had. Ik probeer iets nieuws op tafel te leggen.”

Clapin vindt in de fantastiek een grote vrijheid. “Ik sta mezelf toe om me in de fantastiek te begeven – iets wat lang niet elke Fransman zichzelf toestaat –, maar bepaal zélf de dosering. Ik snap niet dat dat niet vaker gebeurt. Er gaan nieuwe deuren voor je open wanneer je niet terugdeinst voor fantastische elementen. Er zijn metaforisch meer mogelijkheden, je kan heel creatief zijn met perspectieven. Dat is dankbaar voor een verteller.”

Net als zijn hoofdpersonage Elsa is Clapin makkelijk afgeleid of snel verleid tot een vlucht in de verbeelding. “Ik heb drie kinderen. Ik kan het me niet meer veroorloven om heel lang afwezig of in gedachten verzonken te zijn (lacht), maar ik kan niet verbergen dat de realiteit me vaak verveelt of zelfs afschrikt. Er zijn veel aspecten van de realiteit waar ik niet mee kan leven. En ja, dan vlucht ik in de verbeelding. Leve de verbeelding!”

BIFFF vindt plaats van 9 tot en met 21/4 op Brussels Expo, bifff.net; Pendant ce temps sur terre komt op 8/5 in de zalen