Theatercollectief buren: ‘Schoenen bepalen je identiteit of geluk niet’

Oshin Albrecht en Melissa Mabesoone van theatercollectief buren groeiden op in respectievelijk een schoenenwinkel aan de Belgische kust en een boerderij in Zeeuws-Vlaanderen. Met die erfenis proberen ze in shoe/farm op hun eigenzinnige wijze de puzzel van hun eigen passies en (kunst)praktijken te leggen.

Dat ze nog vaak dat gevoel hebben van vroeger, toen ze als kind met een kameraadje aan het spelen waren in een heel eigen fantasiewereld. En dat ze daar dus hun beroep van hebben kunnen maken. Oshin Albrecht en Melissa Mabesoone van buren zijn in opperbeste stemming, terwijl ze de laatste hand leggen aan de eerste 'fase' van hun nieuwe voorstellingsproject shoe/farm – waar ze later nog een uitgebreide versie van willen maken. Zo zijn ze nog bezig de liedjes te repeteren. Want bij hun karakteristieke kleurrijke, architecturale performances hoort behalve uitgekiende beelden, objecten, taal, licht, kostuums, rollenspelen, humor en verbeelding ook muziek.

“Vanaf het moment dat we begonnen samen te werken, wilden we het ons permitteren om ook van alles te doen dat we nog niet konden,” vertelt Oshin Albrecht. “Voor en tijdens het maakproces hebben we ook de neiging om bij wijze van onderzoek heel veel materiaal te verzamelen: objecten, maar ook teksten, ideeën en beelden. Zo beschikken we over een groot archief, waarmee we tijdens het creatieproces beginnen te puzzelen en te construeren, zodat zich uit onze associaties narratieven vormen, en het geheel een eigen logica en systeem krijgt.”

Buren ontleende zijn naam aan Heideggers essay Bauen Wohnen Denken, en nodigt uit tot een theatrale en filosofische benadering van concepten als bouwen, bewonen, huiselijkheid en ruimtelijkheid. Voor Albrecht en Mabesoone is 'buren' een werkwoord, dat hun onderzoek naar de verhouding tussen de mens en zijn omgeving omschrijft. Sinds de oprichting in 2012 legde hun werk tussen theater en beeldende kunst een heel parcours af langs theaters, musea en festivals. In Brussel waren onder meer Workspacebrussels, VROOM, La Bellone (Buren by buren), en Bâtard en de Beursschouwburg (Blue skies forever) partners. Buren is ook onderdeel van het Europese programma Feminist Futures, en sinds 2023 artist in residence bij het Kaaitheater.

Klompen en glazen muiltjes

Shoe/farm – prelude, dat in première gaat tijdens het festival It Takes a City, bouwt inhoudelijk voort op de vorige creatie Spare time work, over werk en vrije tijd. Albrecht is dochter van ouders die een schoenenwinkel aan de Belgische kust uitbaatten, terwijl Mabesoone opgroeide in een boerderij in Zeeuws-Vlaanderen. Twee zelfstandige familiebedrijfjes dus, maar ook twee heel specifieke werkomgevingen die in dit stuk samenkomen, zich vermengen en ruimte bieden voor nieuwe bespiegelingen over menselijke verhoudingen, en de evolutie van pre-industriële samenleving tot internetshopping. Melissa Mabesoone: “Je zou kunnen zeggen dat het eerste deel meer over de farm en de familierollen gaat, en het tweede deel over de verhouding van verkoper, klant en product. Ook de manier waarop je de theaterzaal beleeft, verschilt: het eerste deel van de performance benadrukt het landschappelijke aspect van zaal en scène. Het tweede deel is meer show, en speelt met de nabijheid van het publiek, als waren het toeristen of passanten.”

Zien we dan ook schoenen en blauwe overalls in de voorstelling? Albrecht: “Er komen wel wat klompen bij te pas, ja. Ook glazen muiltjes leggen via Assepoester de link tussen schoenen en labeur. Spelen met schoenen is interessant om snel van persona te veranderen en in de rollen te stappen van de lastige klant, het personeel of de baas, en het te hebben over werkdruk, de verheerlijking van het boerderijleven of consumentisme en kapitalisme.”
Met name West-Vlamingen staan bekend om hun sterke werkethos, maar ondertussen zijn we allemaal hardwerkende mensen die op de duur niet meer weten hoe je niet werkt. Mabesoone: “Ik herinner me heel goed het moment waarop ik als kind plots besefte dat het werk op de boerderij eigenlijk nooit af kon zijn. Daarvoor had ik altijd het idee dat we hard werkten om er ooit mee klaar te zijn. Dat kwam wel even binnen, dus besloot ik maar mijn eigen werk te gaan creëren. Zo werkt dat verleden van het werk van onze ouders door in ons eigen werk. Wij hebben niet hun specifieke passie overgenomen, maar wel het gegeven van die passie zelf.”

Zit er net als in vorige stukken ook een gendercomponent in shoe/farm? Albrecht: “We spelen bij momenten met seksualisering, genderrollen en machtsverhoudingen, soms zijn die clichématig, dan weer ambigu. Er is in de voorstelling een moment van huiselijk geweld binnen de familie, en we spelen met het seksistische idee dat vrouwelijke verkoopsters beter zijn voor de verkoop.” Mabesoone: “Op de boerderij moesten de vrouwen er dan weer voor zorgen dat het eten klaarstond als de mannen terugkwamen van de aardappel-oogst, maar evengoed moesten ze ook aan de lopende band gaan staan of met de tractor rijden.”

More in store

“Dit stuk is het meest expliciet persoonlijke stuk dat we tot nu toe hebben gemaakt,” geeft Mabesoone toe. “Het heeft iets engs, maar tegelijk iets bevrijdends om die persoonlijke geschiedenis door de buren-molen te halen, met verbeelding open te trekken op een veel ruimer sociaal en politiek plan en er iets nieuws van te maken. Je zou het natuurlijk kunnen zien als een kritiek op de omgeving waaruit je voortkomt, maar je kan het net zo goed beschouwen als een eerbetoon.”

“Hoe hard je je soms ook wilt loskoppelen van je achtergrond en je familie, je blijft er op een bepaalde manier toch aan verbonden. Het feit dat wij met onze fantasie iets nieuws hebben kunnen maken van die erfenis, vind ik wel heel mooi. Die ambiguïteit zit ook in de valse belofte van het consumentisme: een nieuw paar schoenen zal je identiteit of geluk niet bepalen, maar soms kan het je wel even heel gelukkig maken.”
“In de voorstelling komt een zinnetje terug,” haakt Albrecht in. “'I've got so much more in store, I'm gonna find what you're looking for.' In die belofte zit een grote illusie, maar tegelijk een heel mooie wens, ook naar ons publiek toe.”

Buren speelt shoe/farm – prelude op 16 en 17/2 in BRONKS, ittakesacity.brussels