Theatercollectief Krapp ontbindt de 'Duivels'

Ex-KASK-klasgenoten Mats Vandroogenbroeck, Nona Demey Gallagher en Timo Sterckx vormen het theatercollectief Krapp, en worden beschouwd als aanstormend Belgisch theatertalent. Voor hun nieuwe creatie De duivels/Les diables bij de KVS haalden de jonge goden inspiratie uit een buitenissig stukje kerkelijke geschiedenis.

In 1632 werd de progressieve, en ook seksueel promiscue, priester Urbain Grandier van het Franse dorp Loudun tot de brandstapel veroordeeld. Dat gebeurde na een schijnproces, volgend op een duiveluitdrijving waarbij de ‘bezeten’ non Jeanne des Anges en haar medezusters hem zouden hebben aangewezen als het satanische genius achter de chaos in hun klooster.

Omdat duivels niet bestaan was Grandier, die ook streed tegen het celibaat en het Franse centrale bestuur in zijn dorp, wellicht vooral het slachtoffer van een staaltje massahysterie en politiek theater, dat de centrale macht van kardinaal en premier de Richelieu moest bestendigen.

Krapp legt slim de link tussen dat goed gedocumenteerde schijnproces van eeuwen geleden, en de gevallen van paranoia, complotdenken, religieuze retoriek, politieke framing en publieke processen waar we vandaag nog altijd mee geconfronteerd worden. En passant pikt Krapp ook thema’s mee als geloof en wetenschap, lust en verdringing, en de onderdrukking van vrouwen door mannen die verzinsels als ‘hysterie’ of ‘hekserij’ inschakelen in hun strategie om via (seksuele) disciplinering het maatschappelijke status quo met bijbehorende ongelijkheden te vrijwaren.

Wanneer de onterecht veroordeelde Grandier met een zoveelste ‘spin’ van de feiten getroost wordt met het ‘vooruitzicht’ postuum als martelaar te zullen worden vereerd, terwijl de rebellerende nonnen als heksen zullen blijven gebrandmerkt, legt Krapp finaal bloot hoe ongrijpbaar en grotesk de poppenkast van leugens, propaganda en collectieve zinsverbijstering ook in het ‘echte’, zogenaamd rationeel geordende maatschappelijke leven kan worden.

De theatraliteit van het politieke en maatschappelijke leven kan dat van de schouwburg dus overtreffen. Maar wat zet dit theaterstuk daar tegenover?

Om te beginnen illustreert Krapp zijn historische bronmateriaal door op zijn beurt de kracht van beeldtaal, rituelen en retoriek te demonstreren, en dat met relatief weinig middelen. De scènebeelden zijn gedoseerd en gestileerd, maar net voldoende gestoffeerd en overdacht om van een beheerste esthetiek te kunnen spreken. De tekst van Mats Vandroogenbroeck, gebaseerd op gedegen onderzoek, spijkert ons onder meer bij over historische ‘genderfluïde’ visies op de jezusfiguur. Dramaturgisch legt Krapp een interessante feministische klemtoon.

Maar uiteindelijk is die esthetiek van wierook en crucifixen toch weinig opzienbarend, en blijft de tekst te lang steken in de religieuze en politieke holle toespraken van toen opdat hij iets wezenlijks aan een hedendaags debat zou kunnen toevoegen.

Hoewel de acteurs zich mogen uitleven in zowel retoriek en hysterie, als in het laconieke en ironische weerwerk daarop, zorgde hun harde werk bij mij niet voor connectie. Voor de generatie waartoe Krapp behoort - geen kerkelijke natives - is het misschien interessant om het oude, intrigerende instituut van de kerk als fabriek van fake news, hypocrisie, wanpraktijken en foute machtsverhoudingen op de actualiteit te projecteren, maar bij mij bleef de impact uit.

De duivel/Les diables van theatercollectief Krapp, gezien op 27 april in de KVS