De maakbare stad: de Ninoofsepoort

Brussel verandert elke dag, en vaak kunnen we ons al snel niet meer herinneren hoe een plek er vroeger nu weer uitzag. Soms gebeuren die veranderingen en stoemelings en soms is er jaren gepalaver nodig om tot een consensus te komen.

"De Ninoofsepoort is momenteel een beetje no man's land," vertelde toenmalig Brussels minister voor Openbare Werken Pascal Smet (SP.A, nu One.brussels-Vooruit) in 2008. "In de toekomst willen we er een wijk van maken met een groot park en veel open ruimte." Dat was op dat moment best een statement. Grond is duur in Brussel en de nood aan betaalbare woningen is groot.

De Ninoofsepoort is een verkeersknooppunt waar de Ninoofsesteenweg, de Kleine Westelijke Ring en het kanaal samenkomen. De plek zelf is gewestelijke bevoegdheid, maar ligt op de grens van Brussel-Stad en Sint-Jans-Molenbeek. Het is ook de plaats waar de Kuregemse Heyvaertstraat met haar handel in tweedehandsauto's uitmondt. Het nieuwe plan moest ook passen in de opwaardering van de hele kanaalzone. 2011 werd als streefdatum vooropgesteld voor het nieuwe park.

Het afwegen van de recreatieve functie en het economische aspect werd al snel een evenwichtsoefening: Besix, de grootste bouwgroep van België, was op dat moment al jaren eigenaar van een braakliggend terrein aan de andere kant van het toekomstige park en wilde er graag een kantoortoren bouwen, en leek dat ook te zullen mogen.

Oorspronkelijk was het de bedoeling dat een tramlijn met een slingerbeweging door het park zou lopen, maar na protest werd dit idee in januari 2015 opgegeven. Buurtbewoners bleven vrezen dat het beloofde park zou krimpen en de kantoortoren voor nog veel meer verkeer zou zorgen. Aan de andere kant van het toekomstige park moeten, naast het Institut des Arts et Métiers, sociale woningen komen.

Asbesthangar

Ondertussen is Brigitte Grouwels (CD&V) minister voor Openbare Werken geworden. Ze verzekert dat er van afstel geen sprake is, maar de aanleg van het park lijkt een verhaal van lange adem te worden. Rond het park beweegt er wel het een en ander: het MIMA (ook wel gekend als het graffitimuseum) en twee hotels krijgen een plek in de voormalige Belle Vue-brouwerij, het Ninoofseplein wordt heraangelegd en er wordt werk gemaakt van het gescheiden fietspad op de Kleine Ring.

Op 15 augustus 2014 brandt de zogenaamde asbesthangar van Net Brussel op het terrein af en wordt er gevreesd voor de volksgezondheid, maar dan raakt alles toch in een stroomversnelling. De vergunning voor het park komt er uiteindelijk toch in de zomer van 2015. Begin 2016 starten de werken: de overblijvende gebouwen worden afgebroken, de site wordt gesaneerd. Pascal Smet is ondertussen opnieuw minister voor Openbare Werken. De kantoortoren van Besix moet ondertussen een woontoren worden.

In de lente van 2019 is het park een groene oase van 2,4 hectare. Besix verkocht ondertussen na verschillende negatieve adviezen voor haar torenprojecten de bouwput aan een andere aannemer, die er een combinatie van hotel, kantoor en woontoren wil bouwen.

De schuifregelaar op de fotomontage hierboven maakt het mogelijk heen en weer te reizen tussen 2015 en vandaag. Op de foto van buurtbewoner Lieven Soete uit 2015 zien we nog de (op dat moment reeds verlaten) witte carwash die er toen stond en de industriële gebouwen van weleer. Op de achtergrond de Brunfauttoren (in 1965 gebouwd door Julien Roggen, maar gelegen in de Fernand Brunfautstraat) met sociale woningen die vandaag helemaal wordt gestript en met vijf verdiepingen wordt verhoogd en drie meter verbreed.. De betonplaat en het asbest hebben plaatsgemaakt voor gras, een speeltuin en wat boompjes. Leefmilieu Brussel beheert vandaag het "evolutieve" park en stuurt voortdurend bij.

Tegen het einde van de zomer moet een nieuw paviljoentje in het park klaar zijn dat een ontmoetingsplaats moet worden. Het zal de naam Fernand krijgen, wellicht opnieuw een verwijzing naar de architect en volksvertegenwoordiger, bekend van de Wet Brunfaut uit 1949 en het daaruit voortvloeiend Nationaal Fonds voor de Huisvesting voor de financiering van sociale woonwijken. Sinds de zomer van 2020 werden opgeroepen om een naam te vinden voor het nieuwe park, maar daarover werd nog niets beslist.