Moeten bomen op Vrijheidsplein straks weg? 'Ontnemen zicht op geklasseerde gebouwen'

Als het van Stad Brussel afhangt, blijven de bomen op het Vrijheidsplein gewoon staan. Maar de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (KCML) denkt daar anders over: volgens hen belemmeren de bomen het zicht op de geklasseerde gebouwen die het plein sieren en zijn ze "vanuit erfgoed-oogpunt onaanvaardbaar". Een petitie om de kap tegen te gaan, is intussen meer dan zeshonderd keer ondertekend.

Het Vrijheidsplein vormt het hart van de Onze-Lieve-Vrouw-ter-Sneeuwwijk in Brussel. Centraal op het plein staat een standbeeld van Charles Rogier, een van de grondleggers van België en tweevoudig premier. Het plein is, net als de gevels errond, beschermd erfgoed.

Verhoogd plateau

In 1978 besliste de Stad Brussel om bomen op het plein te planten, maar die hield daarbij geen rekening met de doorgroeimogelijkheden van de bomen. De vleugelnoten, zoals de boomsoort heet, zijn intussen zo groot geworden dat de geklasseerde gevels op het plein nog amper zichtbaar zijn. De boomwortels duwen dan weer de straatstenen en borduren omhoog, wat de toegankelijkheid van het plein belemmert.

Van de vijftien vleugelnoten die centraal op het plein staan, verkeert er één in zeer slechte staat. Die boom moet sowieso gekapt worden, en aangezien het “op historische pleinen steeds van belang is om symmetrie te behouden, wordt de boom tegenover de zieke boom ook verwijderd”, blijkt uit plannen voor de heraanleg van het plan van Stad Brussel. Alle andere bomen in de perimeter blijven volgens deze plannen behouden.

Om de bomen te kunnen behouden en de wortels de nodige ruimte te geven, wil Stad Brussel de zone rondom de bomen ophogen en aanleggen in dolomiet.

‘Onaanvaardbaar’

Maar de KCML gaat niet akkoord met die plannen. Tijdens haar vergadering in mei bracht de commissie al negatief advies uit over de plannen, omdat ze niet in overeenstemming zouden zijn met de architecturale erfgoedwaarde van het plein. Ook een lichte aanpassing van de plannen door Stad Brussel was voor de commissie niet goed genoeg.

Volgens de commissie zou de verhoging van het plein een breuk veroorzaken met omliggende straten en is “het behoud van de bomen in hun huidige staat onverenigbaar met de erfgoedwaarde van het van het geklasseerde plein”, vooral omdat hun kruinen het zicht op de geklasseerde façades belemmeren.

De commissie stelt dan ook voor om de bomen (bij wijze van uitzondering) te kappen en het beplantingsplan te herzien om “de oorspronkelijke typologie van het plein te herstellen”. De bestaande bomen kunnen dan vervangen worden door een soort die beter geschikt is voor de groeiomstandigheden op het geklasseerde plein. De KCML benadrukt dat de bomen geen deel uitmaken van het oorspronkelijke ontwerp van het plein, aangezien ze pas in 1987 geplant werden.

Volgens Ans Persoons (one.brussels/Vooruit), schepen bevoegd voor Stedenbouw en Openbare ruimte, is het ondenkbaar dat de bomen op het plein allemaal omgehakt zouden worden. "Ze zijn bepalend voor de charme van het plein en zorgen op hete dagen voor de nodige verkoeling", zegt Persoons. "Met het oog op de klimaatopwarming proberen we net overal in de stad extra bomen bij te planten. We weten dat het advies van KCLM bindend is aangezien het plein beschermd is, net als de omliggende gebouwen. Wij gaan onze plannen niet wijzigen: voor ons moeten de bomen blijven. Urban (de gewestelijke dienst voor stedenbouw) is wettelijk verplicht het advies van KCLM te volgen. De Stad Brussel kan en zal hiertegen in beroep gaan bij de Brusselse Regering”, voegt ze eraan toe.

Morgen, dinsdag 13 juni, komt de commissie opnieuw bijeen, dan volgt een definitief besluit over de toekomst van de bomen en het plein. Een negatief advies van de KCML is bindend, dus de stad zal zich daarnaar moeten schikken.