Wafel met slagroom moet Jacques Francksquare opvrolijken

“Deze zomer voetballen de jongeren van Sint-Gillis op de grootste Brusselse wafel ter wereld,” zo kondigt Pascal Smet (one.brussels-Vooruit) de esthetische ingreep aan op de Jacques Francksquare in Sint-Gillis. Maar kan een lik verf een slecht ingericht plein wel verbeteren?

De Jacques Francksquare in Sint-Gillis ziet er sinds enkele dagen een stukje anders uit. Een vloerschildering van een reusachtige Brusselse wafel met slagroom, luistert het azuurblauwe voetbalpleintje op, in de schaduw van twee woontorens vlakbij de Hallepoort.

“Deze vloerschildering werd gerealiseerd samen met jongeren uit de wijk en met de jeugddienst van de gemeente Sint-Gillis," is te lezen in een persbericht dat Pascal Smet de wereld instuurde. “Zes jonge buren schilderden elke dag mee. Het kunstwerk is opgevat als een tijdelijke interventie en zal geleidelijk verdwijnen.” (Lees verder onder de foto)

De Jacques Franksquare werd begin 2019 al eens opgefrist, toen in het kader van het wijkcontract Fontainas. Het plein kreeg onder andere bredere voetpaden, meer groen en een vernieuwd sportterrein met twee basketbalvelden en een voetbalveld.

“Toch leven er vragen over die heraanleg bij omwonenden,” erkent ook Smet, die zich afvraagt hoe het plein op te vrolijken en aantrekkelijker te maken voor andere leeftijden en voor meisjes.

‘Een ingreep die alleen in Brussel kan’

Smet en het gemeentebestuur van Sint-Gillis vroegen kunstenares Katrien Vanderlinden om daarover mee na te denken. “Ik zocht naar iets dat bekend is bij alle nationaliteiten, bij jong en oud,” zegt ze. “Ik zocht naar iets typisch van hier. De Brusselse wafel, dat is culinair erfgoed. Dit is een ingreep die alleen in Brussel kan.”

De kunstzinnige ingreep kadert in het VGC-project Playcation, een experiment van de Vlaamse Gemeenschapsommissie rond speel- en sportimpulsen, en werd mee mogelijk gemaakt door de gemeente Sint-Gillis.

Maar is de schildering wel voldoende om te beantwoorden aan de uitdaging om het plein voor iedereen aantrekkelijker te maken? Anders gesteld: werkt een likje verf de genderongelijkheid weg op een door jongens gedomineerd (voetbal)plein? En wat met de onveiligheid op en rond het plein?

Drugs en vechtpartijen

De wijk rondom de Jacques Francksquare staat al jaren bekend als 'geanimeerd’. Dat bleek vorig jaar toen een politieagent in elkaar werd geslagen door een groep jongeren. Een dag nadat jongeren uit de Marollen en Sint-Gillis slaags raakten in een grote vechtpartij.

Gevraagd naar de hotspots voor drugsverkoop in politiezone Zuid, noemde woordvoerster Sarah Frederickx de omgeving rond Jacques Franck recent nog een “blijvend aandachtspunt”.

Dat de square voor verbetering vatbaar is, geeft ook Willem Stevens (one.brussels-Vooruit) toe. Hij is schepen voor Jeugd en Stadsvernieuwing in Sint-Gillis. “We maken via het nieuwe wijkcontract Zuid middelen vrij voor een echte upgrade van deze square, die we samen met buurtbewoners en jongeren willen realiseren. De streetart van Katrien Vanderlinden is alvast een mooie voorbode voor het verbeterproces dat we de volgende maanden opstarten.”

‘Gerichte ingrepen’

Stevens denkt daarvoor aan “enkele gerichte ingrepen”. Welke die precies zijn, is voorlopig onduidelijk. Schepen Stevens was op het ogenblik van schrijven niet bereikbaar.

Hoe dan ook moet de upgrade van het plein rekening houden met de bekommernissen van de buurtbewoners, die destijds – bij de heraanleg in 2019 – niet onverdeeld tevreden waren over het resultaat. Ze vonden onder meer dat er te weinig zitgelegenheden zijn. Hoewel het plein drie jaar geleden een nieuwe gazon en bomen kreeg, domineren de stenen vlakte en het omnisportterrein vandaag de square.

Iedereen welkom?

Daarmee lijkt het plein toch vooral afgestemd op jongens en mannen, waardoor meisjes en vrouwen maar zelden gebruik maken van de volledige openbare ruimte.

In 2019 voerde Kind & Samenleving vzw een Buitenspelonderzoek, waaruit bleek dat meisjes veel minder buiten spelen dan jongens. Niet dat meisjes niet graag buiten spelen of minder avontuurlijk en stoer zouden zijn, zo stelde het onderzoek, maar ze voelen zich niet welkom en al zeker niet in een ruimte die geclaimd wordt door één bepaalde groep.

Het is een bekommernis die Stad Brussel deelt en waarvoor het in mei een projectoproep lanceerde. Of meisjes zich door de wafel met slagroom nu meer welkom zullen voelen op het Jaques Franckplein, blijft maar de vraag.