Bericht in het Russisch en doorzochte metrostations: 4 vragen en antwoorden over dreigmail

In de nacht van dinsdag op woensdag hebben politiediensten verschillende metrostations in Brussel uitgekamd na een dreigmail. Meer dan vierentwintig uur later is er nog geen officiële bevestiging uit welke hoek die afkomstig was. Vragen zijn er nochtans genoeg. Want, hoe uitzonderlijk is deze vorm van bedreiging en hoe zit het eigenlijk met terreurdreigingen in ons land? En wat heeft de dood van een politieagent in Schaarbeek hiermee te maken?

1. Waar komen de dreigingen vandaan?

Er wordt geopperd dat de dreigmail in kwestie in het Russisch was geschreven, al werd dat nog niet bevestigd door officiële instanties.

Volgens OCAD (Het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse) hebben veruit de meeste dreigingsmeldingen het profiel van een lone actor. Het gaat dan om iemand die alleen wil overgaan tot actie. De meeste van deze individuen hebben geen structurele band met terroristische of extremistische groepen.

Bij minder dan 20 procent van de dreigingsmeldingen gaat het om plannen die worden beraamd door meerdere individuen samen.

Eén derde van de meldingen komt uit de hoek van een jihadistische ideologie. Iets minder dan tien procent van de meldingen houdt verband met rechts-extremisme. De dreiging op het vlak van links-extremisme bleef de afgelopen jaren beperkt.

Iets meer dan tien procent van de dreigingen is afkomstig uit het buitenland, waarbij onder andere bepaalde regimes hun pijlen richten op vermeende politieke opposanten in België. Een even groot aandeel wordt ingenomen door diverse dreigingen die voortkomen uit een specifieke thematiek in de samenleving zoals anti-establishment-gevoelens naar aanleiding van de COVID-19 pandemie.

Bedreigingen worden het meest geuit via sociale media en berichtenapplicaties, klinkt het bij OCAD.

2. Hoe wordt bepaald of de dreigingen serieus worden genomen?

Het OCAD wordt door allerlei veiligheidsdiensten zoals politiediensten, de Nationale Veiligheidsraad, de parketten etc. op de hoogte gebracht van meldingen over dreigingen in het kader van extremisme of terrorisme. Deze dreigingsmeldingen worden dan verwerkt en geanalyseerd.

Voor deze dreigingen voorziet het OCAD een dreigingsniveau en context. Op basis hiervan kunnen, indien nodig, beschermingsmaatregelen worden genomen. In 2022 waren er zo 215 dreigingsmeldingen in heel België, een vergelijkbaar aantal met het jaar voordien.

3. Over wat gingen deze dreigingen?

In verband met het dreigement van dinsdag was het risico ‘weinig waarschijnlijk’ dat er effectief een aanslag ging worden gepleegd. In dat geval gaat het om een gemiddeld niveau. Een derde van de bedreigingen van vorig jaar werd aldus beoordeeld.

"Vaak zijn er dreigingen die wel ernstig zijn, maar toch onder de mediaradar blijven," is te horen bij OCAD. Minder dan een tiende van de dreigingen was op een bepaald moment ernstig. In 60 procent van de totale gevallen ging het - gelukkig - om een laag niveau.

4. Tegen wie zijn deze dreigingen geuit?

De doelwitten hangen steeds af van de ideologie in kwestie. Meer algemeen zijn ze het vaakst gericht (in grootorde) tegen specifieke personen, de politie en het leger, politieke autoriteiten, openbare gebouwen, het publiek in het algemeen en bepaalde gemeenschappen.

Een belangrijke zaak vorig jaar was de dood van een politieagent in Schaarbeek, waarbij de dader een gekend extremist was. In die context zag OCAD een significante toename van het aantal dreigingen tegen politiediensten in het laatste kwartaal van vorig jaar.

“Zo’n tragische gebeurtenis heeft een impact op het aantal dreigingen die worden ontvangen. Aan de basis van deze stijging ligt onder meer een verhoogde waakzaamheid en het zogenaamde copy-cat-effect waarbij potentiële daders zich inspireren op een incident dat heeft plaatsgevonden. Of deze tendens zich in de toekomst al dan niet voortzet, wordt nauwlettend opgevolgd,” klinkt het.