Een maand na de dood van Ibrahima: 'Geen enkele familie mag dit ooit nog meemaken'

De 23-jarige Ibrahima overleed op 9 januari in een politiecommissariaat vlak bij het Noordstation. De omstandigheden van zijn dood zijn onduidelijk, ruim een maand later zit de familie nog steeds met meer vragen dan antwoorden. “Dat mijn broer op zo'n manier is weggerukt, heeft me verwoest.”

Op zaterdag 9 januari kwam Ibrahima Barrie om het leven. Hij werd die avond om een nog onduidelijke reden gearresteerd en overleed enkele uren later. Ook de omstandigheden van zijn dood zijn nog niet bekend. Enkele dagen later organiseerde zijn familie een betoging aan het politiecommissariaat in de Brabantstraat waar Ibrahima overleden is. Die dag kondigde het Brusselse parket aan dat een onderzoek geopend is naar onvrijwillige doodslag.

In het kader van een gezinshereniging – Ibrahima heeft Guinese roots, al had hij wel de Belgische nationaliteit – kwam hij in 2011 aan in België. Iets meer dan een maand na zijn overlijden, wacht het Brusselse parket nog op de resultaten van het onderzoek alvorens te willen communiceren. Ibrahima's 17-jarige zus Aïssatou en zijn 26-jarige broer Alpha Oumar willen wel voor de eerste keer met de pers praten, samen met Ibrahima's vriend Yahya Diallo (23). Zij richtten het collectief Justice Pour Ibrahima op.

Hoe werden jullie op de hoogte gebracht van het overlijden van Ibrahima?
Wij werden pas zes uur later op de hoogte gebracht. Mijn broer is om 20.22 uur overleden. Pas rond 2.30 uur 's nachts is de politie naar ons gekomen om ons het slechte nieuws te brengen. Wat de agenten ons vertelden, was dat Ibrahima buiten was na de avondklok, dat hij gearresteerd werd en daarna onwel is geworden. Drie agenten hadden overal aangebeld, waardoor het hele blok wakker werd gemaakt, en verschillende mensen daar getuige van waren. Waar mijn broer was, naar welk ziekenhuis hij gebracht werd, dat heb ik allemaal zelf moeten opzoeken. Zo had ik ontdekt dat hij langs het Sint-Jansziekenhuis gepasseerd was. Hij overleed om 20.22 uur, nog voor de avondklok. Waarom de politie een andere versie heeft gegeven? Er waren zoveel versies van het verhaal dat we het zelf niet weten. We kennen de omstandigheden nog altijd niet.

Een ander verhaal dat aanvankelijk de ronde deed, is dat hij drugs op zak had.
Aïssatou: Schandalig. Alleen de RTBF had die informatie verspreid, nadat de politie de redactie gecontacteerd had. Ik begrijp nog altijd niet goed wat de bedoeling van de politie was, om die dag foute informatie te verspreiden, terwijl het autopsieverslag nog niet eens gemaakt was. Dat verslag toonde later dat hij geen drugs had genomen (Advocaat Alexis Deswaef zei daarover dat er wel sporen van drugs in het bloed waren, zij het geen recente sporen, red.). De politie wilde zijn imago besmeuren.

Als oorzaak voor zijn overlijden, wordt hartfalen aangehaald.
Alpha Oumar: Hij verkeerde echt in goede gezondheid.
Aïssatou: Een hartprobleem kan zijn dood niet hebben veroorzaakt. Hij speelde al vijftien jaar voetbal, eerst in Anderlecht en daarna bij Renaissance Forestoise, als aanvaller. Hij deed veel aan sport en cardiotraining.

Op de dag van de betoging voor Ibrahima maakte jullie advocaat Alexis Deswaef bekend dat Ibrahima zo'n vijf minuten bewusteloos op de grond lag in het politiecommissariaat, zonder hulp. Wat dachten jullie toen jullie dat hoorden?
Aïssatou: Schan-da-lig. Hoe kan je iemand in nood vijf tot zeven minuten op de grond laten liggen. Als ze vroeger gereageerd hadden, hadden ze hem misschien kunnen redden.
Alpha Oumar: Zodra hij een voet in het politiecommissariaat zette, was hij in handen van de politie en viel hij onder de verantwoordelijkheid van de agenten.
Yahya: Wat er ook gebeurd is, onze vriend en broer is gestorven, terwijl hij in handen van de politie was. Dat is wat we momenteel onthouden. Maar wat er gebeurd is en waarom, dat zal het onderzoek uitwijzen.

Wat doet dit allemaal met jullie vertrouwen in de politie?
Aïssatou: Ik heb geen vertrouwen meer in de politie. De politie heeft ons meer dan eens belogen. Al zou mij het ergste overkomen, dan nog zou ik de politie niet bellen, omdat ik bang ben. Dit werkt allemaal psychologisch.
Alpha Oumar: Mijn vertrouwen is geschaad. Het is niet meer als vroeger. De gedachte ontstaat dan snel dat alle politieagenten slecht zijn, maar er zijn ook goede agenten. Mijn broer is gestorven op 9 januari, amper een week later gebeurt het opnieuw (op 19 januari is een man overleden in een Brusselse politiecel, red.).

Jullie hebben het over Ilyes, de Algerijnse sans-papiers die tien dagen later overleed in een Brusselse politiecel.
Alpha Oumar:Je wil je niet inbeelden wat voor pijn de familie moet voelen. Dit is niet gemakkelijk, om iemand zo te verliezen. En dan nog heeft men geprobeerd om ook zijn imago te besmeuren.
Aïssatou: Dat was opnieuw schandalig. Enkele dagen later valt er opnieuw een dode, en opnieuw probeert men zijn imago besmeuren, omdat hij een jas in een Zara-winkel zou hebben gestolen. Het is niet omdat je iets steelt, dat je op zo'n manier moet sterven.

Ibrahima werd niet gearresteerd wegens de avondklok, maar hij zou een politie-interventie gefilmd hebben. Wat weten jullie daarover?
Aïssatou: Mijn broer filmde wel vaker politie-­interventies, omdat hij gevoelig was voor politiegeweld. Daar kon hij niet mee leven. De dag van zijn overlijden had mijn broer enkele spullen gekocht bij Action, omdat hij net verhuisd was naar Waterloo. In het Noordstation zou hij de trein naar huis nemen, maar toen is het gebeurd. Ik begrijp nog altijd niet waarom mijn broer gearresteerd is, want filmen is een recht. Als ik een politie-interventie zie die misloopt, heb ik het recht om mijn gsm boven te halen.

Yahya: Wij praatten geregeld over de politie, dat is niet ongewoon voor onze generatie. Het is niet omdat hij de politie filmde, dat hij niet van de politie hield. Hij beschouwde de politie niet als vijand, alleen was hij tegen politiegeweld. Dat heeft hem misschien het leven gekost. We vragen ons nog altijd af waarom de politie hem gearresteerd heeft.

Was Ibrahima daarvoor al in aanraking gekomen met de politie?
Yahya: Natuurlijk was hij daarvoor al meer dan eens gecontroleerd, onder meer ook in mijn bijzijn. Wij worden allemaal gecontroleerd, als je mijn huidskleur hebt, woont waar ik woon en rondhangt waar ik rondhang. Of hij nu bekend stond bij de politie of niet, of hij misdaden had begaan of niet, hij verdiende het nooit om te sterven omdat hij de politie filmde.

Na Justice Pour Mehdi en Justice Pour Adil is er nu ook Justice Pour Ibrahima. Wat is volgens jullie de rode draad in deze lijst namen?
Yahya: Wat we globaal genomen onthouden, is dat de slachtofferhulp de families nooit op een goede manier bereikt. Er werd geen enkele echte vorm van hulp aangeboden. 's Nachts komt men de dood van je zoon aankondigen en enkele uren later – de middag nadien – vragen twee agenten of je hulp nodig hebt. Zo is het met de moeder gebeurd, maar op dat moment ben je niet in een staat van dialoog. Zo werkt het niet. Er zou een comité moeten zijn voor deze mensen, dat échte hulp aanbiedt, met mensen die zulke trauma's zelf hebben meegemaakt, die weten waarover het gaat.

Wat is het doel van de campagne voor Ibrahima?
Yahya: We willen het verhaal ophelderen. We beseften dat dit niet de eerste keer was, dat Ibrahima niet het eerste slachtoffer was. Er zijn al collectieven voor Mehdi, voor Lamine Bangoura (die in Roeselare stierf na een uithuiszetting door de politie, red.), enzovoort. We willen alle slachtoffers en families die met politiegeweld te maken krijgen, verenigen. We willen gerechtigheid en de waarheid.
Aïssatou: We krijgen steun van andere families van slachtoffers. Die solidariteit helpt ons ontzettend veel.

Hebben jullie vertrouwen in het gerechtelijk onderzoek?
Aïssatou: Voorlopig loopt er een onderzoek voor onvrijwillige doodslag. We vertrouwen erop dat het gerecht zijn werk doet. We hebben hoop.
Yahya: We hebben vertrouwen in het gerecht, maar blijven op onze hoede, gezien de seponeringen in gelijkaardige zaken. Het onderzoek loopt, dus verder kunnen we ons daar niet over uitspreken. Wat ons wel geruststelt, is dat – in tegenstelling tot in andere zaken – dit dossier snel overgemaakt is aan de onderzoeksrechter. Dat is meestal wel een teken dat er voldoende aanwijzingen zijn om zo'n onderzoek te voeren. Wat ook uitzonderlijk is in deze zaak, is dat er sprake is van het niet-bijstaan van een persoon in nood.
Wat er ook gebeurd is, wat we ook doen, hij komt niet terug. Als er niemand vervolgd wordt voor zijn dood, zullen we blijven strijden voor gerechtigheid, om te voorkomen dat een andere familie dit nog moet meemaken.

Hoe heeft het overlijden van jullie broer jullie levens veranderd?
Aïssatou: Ik word soms wakker in het midden van de nacht met de gedachte dat hij me zal opbellen. Ik kan nog altijd niet geloven dat hij er niet meer is. Mijn ouders zijn nog altijd in een toestand waarbij zelfs praten moeilijk is. Voor mij was mijn broer mijn beste vriend, iemand die een tweede vader voor me was. Dat hij op die manier van mij is weggerukt, heeft me verwoest. Met zijn overlijden is ook een helft van mij weg.
Hij was een jongere zoals alle anderen. Voor hem was de familie essentieel. Hij hield van klusjes uitvoeren, bricoler, en als iemand hulp nodig had, stond hij altijd klaar. Hij had nog maar net, in 2020, zijn diploma Elektriciteit behaald. Hij deed alles voor zijn toekomst en droomde ervan om een weeshuis op te richten. Daarvoor hadden we zelfs plannen gemaakt om in april naar Afrika te gaan.
Yahya: Hij wilde een carrière als voetballer, maar omdat je nooit weet of dat zal werken, had hij ook een opleiding als elektricien gevolgd. Ibrahima was goedlachs, een gemakkelijke persoon om mee om te gaan. Op elke foto toont hij een glimlach. We willen dat dat het beeld is dat mensen aan hem overhouden, niet het beeld van een crimineel of junkie die niets van zijn leven maakt, zoals de politie iedereen wilde doen geloven.

Politie en parket wensten niet te reageren, omdat het onderzoek nog loopt.