Waarom traangas op betogingen de 'zachtste' aanpak is

Deze dinsdag is al voor de derde keer traangas gebruikt tijdens een betoging op goed twee weken tijd. Maar wat is het eigenlijk, is het gevaarlijk en wanneer wordt het precies ingezet? Een getroffen reporter en het hoofd van de Brusselse interventiepolitie getuigen.

"In Brussel heeft de politie traangas ingezet." Het is een zinnetje dat we wel vaker lezen in de verslaggeving rond betogingen, en al zeker de laatste weken. Zowel op de coronabetoging van 21 november en 5 december, als tijdens het protest van de zorgsector deze dinsdag is dat gebeurd. Maar wat is traangas eigenlijk, welk effect heeft het, en wanneer wordt het nu precies gebruikt door de politie?

Er zijn verschillende stoffen die voor traangas kunnen dienen. Het vaakst worden chlooracetofenon (CN) en ortho-chloorbenzylideenmalononitril (CS-gas) gebruikt. Het gaat eigenlijk om vaste stoffen, waarvan een aerosol (nevel) gemaakt wordt.

De uitwerking is redelijk heftig, maar zonder blijvende letsels. Afgelopen zondag werd onze reporter Arthur Bagage in de Breydelstraat aan Schuman bevangen door traangas. "Het duurt een een paar seconden eer je het voelt," zegt hij. "Het begint met prikkende ogen, waarna ze beginnen te tranen. Ook je wallen onder je ogen zijn geïrriteerd, net alsof je eerst een pikant pepertje gesneden hebt en daarmee dan in de buurt van je ogen komt. Daarnaast heb je moeite om te ademen. Het lukt wel nog, maar het gaat moeizaam. Wel verdwijnt dit vrij snel als je uit de traangas-wolk loopt, al blijven de ogen erna wel nog even prikken."

Het effect op de menigte is ook niet gering. "Iedereen loopt weg, waarna het even kalm is omdat iedereen moet bekomen," zegt onze reporter. "Dat kalmeert de situatie wel. En het zorgt er ook voor dat mensen wegtrekken. Ik had alvast geen zin om het nog een tweede keer voor te hebben," besluit Bagage.

Barrière

Dat is precies de bedoeling. "Traangas zorgt ervoor dat er geen fysiek contact moet zijn tussen de politie en betoger. Het vormt een fysieke en psychologische barrière," zegt Philippe Vandenhole, hoofd Directie Interventies en Operationele Steun bij de politiezone Brussel Hoofdstad-Elsene. "Het is in ieder geval minder kwetsend dan de wapenstok."

"Zo hebben enkele betogers dinsdag gedacht om binnen te dringen (in het kabinet van minister Frank Vandenbroucke, red). Dan was het ofwel fysiek contact, dus met de wapenstok. ofwel traangas. Dat laatste komt dan wel agressief over, maar het is zonder fysieke letsels, wat met de wapenstok minder evident is."

De betogers zijn dinsdag dan wel succesvol weggedreven van het kabinet, maar de rellen van afgelopen zondag zijn wél nog doorgegaan na het gebruik van traangas. Toen de rook om de heethoofden was verdwenen, zochten zij alsnog de confrontatie met de politie op, waarna die chargeerde.

"Elk middel heeft zijn limieten," zegt Vandenhole. "Maar aan de betogers met goeie bedoelingen zeggen we met traangas eigenlijk 'het is tijd om naar huis te gaan'. Het is dan aan ons om de overblijvende relschoppers op doordachte wijze aan te pakken, met het oog op arrestatie."

Graduele inzet

Heel vaak lees je ook dat traangas én het waterkanon ingezet worden, maar er is toch een duidelijk verschil in inzetbaarheid tussen die twee. Traangas wordt het snelst gebruikt, "dit omdat het mensen beperkt contamineert," zegt Vandenhole, "wat het trouwens ook een voordeel geeft op pepperspray, wat veel moeilijker en enkel met overvloedig water te decontamineren valt. Het waterkanon is heel anders, en kan toch verwondingen aanbrengen."

Tot slot: ook de politiemannen zelf hebben last van traangas. Zij hebben dan wel filtermaskers, maar ze hebben niet altijd de kans die op te zetten. "Het gebeurt inderdaad wel vaker dat wij in de brokken delen," besluit Vandenhole, "maar toch zien wij dit middel in het voordeel van zowel de politieman als van de betoger."