Wat valt er te winnen bij het decriminaliseren van drugs: 'Bestraffen heeft geen impact'

Tom Decorte is criminoloog en drugexpert aan de Universiteit Gent. Hij pleit voor decriminalisatie en legalisatie van drugs in België: 'We zien dat bestraffing van druggebruik geen impact heeft op gebruikspatronen.'

Brusselse politici erkennen dat druggebruik de laatste jaren zichtbaarder is geworden in het straatbeeld. Wanneer er over oplossingen gesproken wordt vallen al snel de termen decriminalisering en legalisering, maar wat betekent dat in de praktijk?

Decriminalisering houdt in dat het gebruik en bezit van drugs niet meer strafbaar is en dus uit de strafwet gehaald worden. Dat is niet hetzelfde als legalisering, want daarbij worden ook de productie en distributie van drugs weggehaald uit de strafwet. Enkel bij legalisering kan de overheid een rol spelen in het reguleren van drugs in de samenleving en een impact hebben op de kwaliteit van de drugs die in omloop zijn.

Sterke politieke visie

Tom Decorte is voorstander van dat laatste, maar benadrukt het belang van een sterke politieke visie en strategie die gepaard moet gaan met het legaliseren van drugs. De strafwet aanpassen is een puur juridische stap, maar ook het beleid moet volgen. Daarbij haalt hij Portugal aan, daar is het bezit van alle drugs in kleine hoeveelheden gedecriminaliseerd, maar heeft de overheid ook fors geïnvesteerd in het behandelen van verslaving en hulpverlening voor druggebruikers.

Voordelen

Volgens Decorte staan de voordelen van decriminalisering en legalisering van drugs recht tegenover de nadelen, die nu verbonden zijn aan het feit dat druggebruik strafbaar is. Doordat druggebruik strafbaar is, is de drempel ook hoger om hulp te zoeken bij verslaving, decriminalisering zou die drempel voor een stuk weg kunnen nemen. Ook het taboe of stigma rond druggebruik is grotendeels verbonden aan het feit dat drugs momenteel gelinkt wordt aan de criminele sfeer.

Druggebruikers kampen vaak al met een verslavingsproblematiek, maar daar komt dikwijls nog eens een strafblad bij, wat hun leven enkel nog moeilijker maakt. Een strafblad is voor hen een extra handicap in het leven, het bemoeilijkt hun zoektocht naar een job of een huis.

Meer gebruik?

Zal decriminalisering en legalisering van drugs leiden tot meer druggebruik, dat is een veelgestelde vraag. Volgens Decorte is het een terechte vrees, maar is er geen enkel wetenschappelijk onderzoek die dat aantoont. Sterker nog, wanneer we naar landen kijken waar dat vandaag al het geval is zoals bij cannabis in Nederland, zien we dat daar proportioneel niet meer gebruikers zijn dan hier en ook niet meer problematische gebruikers.

Portugal

Ook professor Alex Steven van Kent University is criminoloog en voorstander van het decriminaliseren van drugsbezit. Hij heeft het opnieuw over Portugal, waar het bezit van alle drugs in kleine hoeveelheden gedecriminaliseerd is in 2001.

Hij benadrukt wel dat met die juridische stap ook allerlei sociale programma's gepaard gingen. Portugal heeft geïnvesteerd in het behandelen van verslaving, maar ook in de sociale zekerheid van druggebruikers. Zo is het minimumloon omhoog gehaald en is er sociale huizing voor druggebruikers. Zo willen ze sociale inclusie bekomen voor gebruikers.

Vooraf had Portugal last van een grote hoeveelheid mensen die HIV opliepen door gebruikte naalden. Ook stierven er regelmatig mensen aan een overdosis, gingen er heel wat mensen naar de gevangenis voor drugsgerelateerde feiten en was er een groot heroïneprobleem.

Door de verandering de laatste twintig jaar zien we dat al die dingen afgenomen zijn. Die doorbraak kan dus niet alleen gewijd worden aan het decriminaliseren van drugsbezit, maar de combinatie met de verschillende sociale programma's.

Repressie heeft geen effect

Hij bevestigt wat criminoloog Tom Decorte ook al zei: "Repressie heeft geen effect, het kost veel geld en het brengt extra schade toe aan druggebruikers." In diezelfde lijn is hij dus ook voorstander van de gebruikersruimte Gate: "Het is beter dat mensen die toch al drugs gaan gebruiken, terecht kunnen in zo'n centrum om drugs te gebruiken in een gecontroleerde omgeving. Wat we geleerd hebben van de situatie in Portugal is dat overlijdens door druggebruik vermeden kunnen worden."