Verborgen sportparels (2): Victor Boinzwembad

Brussel telt enkele prachtige zwembaden, en het Victor Boinzwembad in Sint-Gillis gooit ongetwijfeld hoge ogen bij waterratten met een passie voor een stijlvolle, klassieke architectuur. Wat wellicht nog indrukwekkender is dan de art-decostijl van het gebouw, is de geschiedenis achter de persoon die zijn naam eraan geleend heeft.

In het Victor Boinzwembad kan je niet alleen baantjes trekken, maar ook en vooral je ogen goed de kost geven. Het bouwwerk heeft wat weg van de centrale hal van een gevangenis, minus de tralies dan, en de sierlijke leuningen en houtbewerkingen geven een impressie van de grote klasse die de architecten het zwembad bij de bouw in 1902 wilden meegeven.

In het begin van 20e eeuw had het zwembad vooral een sociale functie. Het was een ontmoetingsplaats en een plek waar de bezoekers zich konden wassen. Zo waren vooral de Turkse baden van het gemeentelijke zwembad populair. Vandaag is dat Turks badhuis volledig gerenoveerd. De nieuwe witte tegels ervan vloeken met de historische grandeur van de zwemkom ernaast.

Zo zijn de smalle kleedhokjes, met houten deur, die uitgeven op het bad typisch voor die tijd. Langs de beide zijkanten van het zwembad komen marmeren ‘spuugbakjes’ net boven het water piepen. De naam doet al vermoeden wat de waterpolospelers in die bakjes deden. Vooral de symmetrie van het gebouw valt op. Elke deur van een kleedhokje staat perfect recht tegenover een deur aan de overkant van het bad.

Sinds 1974 draagt dit bad de naam van Victor Boin. In dat jaar overleed de man, op 88-jarige leeftijd, na een op z’n zachtst gezegd rijkgevulde carrière. Hij heeft een band met het zwembad: als rasechte Brusselaar ging hij er vaak zwemmen, en hij zat destijds in het bestuur van de zwemclub die er gevestigd was. Maar Boin moet vooral herinnerd worden als iemand voor wie de term “een manusje-van-alles” is uitgevonden.

lees verder onder de foto

Er zijn weinig sporters naar wie zowel een atletiekstadion (het Victor Boinstadion, naast het Koning Boudewijnstadion in Laken, red.) als een zwembad vernoemd zijn. Niet verwonderlijk: het curriculum vitae van Victor Boin is er eentje om u tegen te zeggen. Volg even mee: Boin was onder meer zwemmer, schermer, ijsschaatser, scheidsrechter, oorlogsheld, journalist, koninklijk piloot en redder van joodse gevangenen en verdrinkende kinderen.

Jongste gedecoreerde
Roger Van Meerbeek wijdde meerdere publicaties en boeken aan het leven van Boin en spreekt vol bewondering over hem. “Hij leerde zwemmen toen hij amper drie was,” zegt Van Meerbeek. Zijn zwemkwaliteiten kwamen al vroeg van pas. “Toen hij tien jaar oud was, redde hij in Oostende een jongen van de verdrinkingsdood. Een dame sprong met haar kind in het water, als zelfmoordpoging. Terwijl een oudere man de vrouw uit het water haalde, slaagde Boin erin om het kind te redden. Koning Leopold II heeft hem daarvoor het Burgerkruis Eerste Klas gegeven: Victor Boin werd zo de jongste gedecoreerde van het land.”

Boin was echt van alle markten thuis. Via het zwemmen kwam hij in het waterpolo terecht. Ook leerde hij schermen. In 1907 werd hij de eerste Belgische kampioen jiujitsu. Hij deed aan ijsschaatsen, waar hij een Europese medaille in behaalde, en autorally, en was internationaal scheidsrechter in schermen en boksen. “Dat paste in de tijd van toen: de besten waren goed in alles,” zegt Van Meerbeek. “Hij kreeg er natuurlijk ook wel alle kansen toe. Hij kwam uit een gegoede familie. De aristocraten hadden tijdens de belle époque de mogelijkheid om aan sport te doen. De andere mensen moesten zes dagen op zeven werken.”

Boin plukte ook Olympische vruchten van zijn sportieve talenten. Hij haalde drie Olympische medailles: zilver en brons op het waterpolo, respectievelijk in 1908 (Londen) en 1912 (Stockholm), en na de Eerste Wereldoorlog voegde hij daar op de Spelen van 1920 in Antwerpen nog een zilveren medaille schermen aan toe. In 1924 (Parijs) was hij vaandeldrager voor de Belgische delegatie.

Ook in het leger verdiende hij zijn strepen, als vliegtuigpiloot. Op 11 augustus 1918 maakte hij naam en faam als oorlogsheld. Van Meerbeek vertelt het alsof hij er zelf bij was. “Hij en zijn observator, achterin het vliegtuig, ontdekten een Duitse duikboot die even lucht kwam scheppen. Boin dook vanuit de lucht steil naar beneden. De observator dropte, met de hand, bommetjes van 50 kilogram op de duikboot. Zo zijn ze erin geslaagd om de duikboot te kelderen.” Het leverde Boin het Franse Légion d’honneur en het Belgische Oorlogskruis op.

Later zou hij ook nog het leven van diezelfde observator, Jacques Ochs, redden. Ochs was joods en belandde tijdens de Tweede Wereldoorlog in het gevangeniskamp in Breendonk. Na bemiddeling van Boin bij de Duitse bezetters werd Ochs uiteindelijk vrijgelaten.

Koningin Elisabeth
Tijdens zijn carrière bij het leger was Boin nog verantwoordelijk voor een wereldprimeur: in 1918 werd hij aangewezen om koningin Elisabeth per vliegtuig naar Engeland te brengen. Elisabeth is zo de eerste vrouw ooit die over het Kanaal is gevlogen. Boin heeft er een goede vriendschap met de koningin aan overgehouden. Later is daar de Koningin Elisabethwedstrijd uit voortgevloeid.

Boin had, behalve sport, een andere grote passie: de journalistiek. Al op 17-jarige leeftijd had hij een journalistenkaart. Hij is de stichter van de Belgische Sportpersbond en de sportbond voor gehandicapten en was een tijdlang voorzitter van het Belgisch Olympisch Comité. Hij verzeilde in de muziekwereld en was theaterdirecteur.

Voor de meest treffende anekdote over Boin moeten we terug naar 1908. Voor een demonstratie reddend zwemmen moest Boin drenkeling spelen. Hij wachtte op de bodem van het bad op zijn redder, maar die slaagde er niet in om de atleet op te heffen. Hij raakte in paniek, waarop drenkeling Boin dan maar zelf zijn redder op het droge bracht. “Een beetje jammer dat zo iemand vaak vergeten wordt in de lijstjes van de grootste Belgen,” mijmert Van Meerbeek. “Misschien is het de moeite waarde om hem daar in het vervolg wel in te vermelden. Vanwege zijn veelzijdigheid en zijn humanistische instelling,” besluit hij.

Zwembad Victor Boin

• Ingehuldigd op 5 februari 1905, verbouwd tussen 1938 en 1940. Sinds 1 juli tot midden oktober tijdelijk gesloten voor afdichtingswerken aan het zwembad.
• Sinds 1974 vernoemd naar Victor Boin: drie Olympische medailles, ridder in de Kroonorde en drager van verschillende militaire eretekens, erevoorzitter of erelid van een veertigtal sportbonden, en culturele en humanitaire organisaties.

> BRUZZ gaat op zoek naar de mooiste verborgen sportparels in Brussel. Prachtige plaatsen waar sportgeschiedenis is geschreven en waar de tijd is blijven stilstaan. Soms is het bestaan ervan al lang vergeten, maar ze zijn nagenoeg intact gebleven.