Instituut voor Natuurwetenschappen speelt hoofdrol in nieuwe Canvasreeks

"We zijn nog altijd de kinderen van vroeger," zegt Joachim Bresseel. Samen met entemoloog Jérôme Constant figureert Bresseel in de gloednieuwe Canvasreeks "Er was eens", over de avonturen van een schare wetenschappers van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). De reeks is vanaf zondag 4 november zes weken op televisie te zien.

De reeks volgt de wetenchappers van het instituut op de voet tijdens hun onderzoek in binnen- en buitenland, waarbij enerzijds de collectie van het KBIN, bestaande uit meer dan 27 miljoen diersoorten nog verder wordt uitgebreid en anderzijds nieuwe soorten worden beschreven door studie in de wetenschapstoren die aan het museum vasthangt.

Kinderlijk avontuur

"Er was eens", dat vanaf zondag 4 november zes weken op Canvas te zien zal zijn, ademt de zucht naar kinderlijk avontuur.

"Ik ging al als kind op zoek naar allerlei dieren in de natuur", herinnert zich Constant. "Ik wilde een zoo maken, die vollediger was dan de bestaande zoo's, waarin je van veel dieren dikwijls maar één of twee soorten te zien krijgt."

Vietnam

Die drang naar volledigheid kon Constant botvieren tijdens zijn lange carrière op het KBIN. Nog elk jaar trekt hij samen met Bresseel de jungle van Vietnam in om er met een vlindernet de hitte, de regen en alle bijkomende ongemakken te trotseren en er bij dag én bij nacht honderden insecten te vangen, die dan maanden later onder zijn binoculair komen te liggen ter identificatie.

Bresseel is eigenlijk een vrijwilliger die in het onderwijs staat, maar die zijn jaarlijkse vakanties gebruikt om met Constant op pad te trekken. Hij is autodidact en zelfs geen bioloog. In het KBIN werken honderden vrijwilligers, die er heel nuttig werk doen, werk waar allang geen centen meer voor zijn. In zes min of meer thematische afleveringen wordt een ruwe dwarsdoorsnede gebracht van de vele disciplines die het KBIN rijk is.

Onzichtbare collectie

Dat een belangrijke hoofdrol daarbij is weggelegd voor de ongeziene en meestal onzichtbare collectie mag niet verbazen. Door de activiteiten van de wetenschappers als work in progress in de verf te zetten, komt de collectie voor een stuk tot leven.

Een gevoelig thema daarbij is het oogsten van de soorten zelf op het terrein. Want alle dieren uit de immense verzameling leefden ooit ergens min of meer zorgeloos in hun toen nog bestaande biotoop. Er worden nog elke dag nieuwe soorten ontdekt. De reeks wil onder andere het belang benadrukken van het werk van taxonomen. "Wat je niet kent, daar kan je niet van houden. En waar je niet van houdt, daar heb je geen aandacht voor," luidde één van de wijsheden van Jérôme Constant, die hij voor een aandachtig maar enigszins verbouwereerd publiek ten gehore bracht, ergens tijdens en lezing in Vietnam.

Taxonoom

Hoewel ze uren kunnen doorgaan over de schoonheid van hun studiemateriaal, zijn de wetenschappers toch erg pragmatisch als het over het vangen van dieren gaat: "Als we er niet eentje vangen voor de collectie, dan zullen we misschien nooit weten welke dieren waar hebben geleefd." Met andere woorden: wat je niet kent, dat bestààt niet voor de wetenschap. Een goed beeld van de biodiversiteit kan je dus alleen krijgen door soorten te verzamelen, ze te bestuderen en ze te beschrijven. En dat is het werk van taxonomen.

Die taxonomen zijn overigens zelf een uitstervende soort: van de zes actieve wetenschappers-taxonomen in het instituut enkele jaren geleden blijven er nu nog welgeteld twee over. "Er was eens" is een coproductie van Diplodokus, Canvas en Belga Productions, met de steun van het Vlaams Audiovisueel Fonds, de Belgische Tax Shelter, Fonds Pacal Decroos en het Brussels Hoofdstedelijke Gewest.