Hanenkam: Stropen van paddenstoelen is hardnekkig probleem

Onder de rijke diversiteit aan Brusselse paddenstoelen bevinden zich heel wat eetbare soorten, zoals de hanenkam of cantharel. Ze plukken is echter strikt verboden, maar helaas houdt niet iedereen zich aan die regel.

Al zestien jaar is Bart Swerts boswachter van Leefmilieu Brussel in het Zoniënwoud en iedere herfst ziet hij weer hetzelfde fenomeen opduiken. Mensen met grote tassen die weg van de paden het bos uitkammen, op zoek naar paddenstoelen, die vooral in dit seizoen overal uit de grond schieten.

“Het gaat vaak om mensen uit Oost-Europa, waar de paddenstoelenpluk in de cultuur verweven is,” zegt Swerts, die benadrukt dat hij begrip heeft voor culturele tradities en niet wil stigmatiseren. “Maar het Zoniënwoud is nu eenmaal geen gigantisch bos zoals je die bijvoorbeeld in Roemenië en Bulgarije vindt. Daardoor is de impact van het verstoren van het leefgebied van paddenstoelen en van het verzamelen van de voortplantingsorganen van zwammen, wat de paddenstoelen zijn, hier veel nefaster. Een verbod is nodig opdat de diversiteit aan Brusselse paddenstoelen behouden blijft.”

Die diversiteit is indrukwekkend. In totaal herbergen de Brusselse bossen een duizendtal soorten paddenstoelen, met de grootste zwammenrijkdom in het Zoniënwoud. Daar zijn heel wat zeldzame exemplaren te vinden, onder meer omdat het bos nooit voor landbouw is gebruikt en de grond er niet is omgeploegd of bemest.

Verschillende van die paddenstoelen zijn eetbaar, zoals de hanenkam of cantharel, die lijkt op een geplooide trechter met een gele of oranje kleur. “Dat is een vrij bekende soort, ook omdat ze lekker is, maar die er hier op achteruitgaat,” zegt Swerts. “Ze plukken heeft grote gevolgen voor de biodiversiteit en kan bovendien de gezondheid van bomen aantasten, omdat het een paddenstoel is die ‘samenwerkt’ met bomen (een symbioot, red.). Daarnaast vormen ze ook een voedingsbron voor dieren.”

Welke paddenstoelen populair zijn bij stropers, kan de boswachter niet meteen bepalen. “Het is niet eenvoudig om met zekerheid na te gaan over welke soort het gaat, vaak heb je een microscoop nodig. Ik heb de indruk dat veel plukkers zowat alles meenemen en dan achteraf de smakelijke exemplaren eruit schiften.” Hij vermoedt wel dat de veelvoorkomende nevelzwammen dikwijls in de zakken van stropers belanden. Sowieso is stropen een risicovolle bezigheid, het is geen geheim dat sommige giftige paddenstoelen kunnen leiden tot serieuze maagklachten, of zelfs tot de dood.

Volgens Swerts speelt onwetendheid over de regels nog altijd een grote rol. “We plaatsen borden en affiches aan toegangspoorten en informeren via onlinekanalen, maar ik vraag me af of we niet nog gerichter moeten communiceren. In Oost-Europese talen, maar ook in het Italiaans bijvoorbeeld.” Al zal dat niet alles oplossen. “Af en toe betrap je plukkers twee keer op dezelfde dag. Dan geldt het excuus dat je van niks weet niet meer natuurlijk.”

Soms wordt er een proces-verbaal opgemaakt en volgen er boetes. Wie wordt betrapt, moet zijn tassen uitkieperen. De geplukte paddenstoelen worden vernietigd. Dat is niet altijd zonder gevaar. “Als je in je eentje tegenover een groep mannen staat en de sfeer wordt agressief, moet je aan je veiligheid denken. Het gebeurt dat ik de politie moet oproepen, maar zij kan ook niet altijd snel ter plaatse zijn.”

Optreden tegen stropers blijft een frustrerende strijd, zeker omdat Swerts na al die jaren geen verbetering van de situatie heeft gemerkt. “Het voelt soms als vechten tegen de bierkaai, ja.”