De barmsijs: invasie van de klimaatvluchteling uit het noorden

De sneeuwval in het hoge noorden zorgt dit jaar voor een bescheiden invasie van kleine, sociale wintergasten: de barmsijzen.

Koud, vindt u? Wat dacht u dan van de -43° Celsius in het noorden van Zweden, de koudste meting in het land van de afgelopen 25 jaar? Grote delen van Scandinavië raakten bovendien bedekt onder een dikke laag sneeuw. De situatie was er zo ernstig dat verschillende overheden hun burgers aanmaanden om zo weinig mogelijk te reizen.

Voor heel wat vogels zijn die extreme weersomstandigheden slecht nieuws omdat ze amper nog aan voedsel raken. Het reisadvies van de Scandinavische overheden slaan ze dan ook zonder pardon in de wind. Zo valt in Brussel de voorbije weken het aantal barmsijzen op. Aanvankelijk waren er vooral waarnemingen aan de vallei van de Vogelzangbeek in Anderlecht. Ondertussen werden er ook heel wat exemplaren gespot op het terrein van Schaarbeek-Vorming, in Oudergem, Watermaal-Bosvoorde en Vorst. Eén constante daarbij: er zijn steevast elzen of berken in de buurt, waarvan de vogels de zaden eten. Barmsijzen zijn erg sociale dieren, waardoor ze meestal in groep blijven.

Dé barmsijs bestaat eigenlijk niet. Kenners onderscheiden verschillende soorten, met de grote en de kleine barmsijs als meest voorkomende. Het verschil zit hem een beetje in de grootte van het dier – 12 à 13 centimeter, maar vooral in het verenkleed, dat bruiner oogt bij de kleine barmsijs. Onderscheiden doen ze zich vooral door hun felrode 'pet' boven op de kop.

“Vogelspotters die ernaar op zoek gaan, vinden elk jaar wel een aantal exemplaren, maar dit jaar zijn het er echt veel,” weet bioloog Olivier Beck van Leefmilieu Brussel. “De weersomstandigheden in het noorden zijn dan ook erg extreem. Het zijn trouwens minder de lage temperaturen dan de sneeuwlaag die een echt probleem vormen. Zonder voedsel moeten ze wel naar het zuiden afzakken.”
De gedrongen barmsijzen zijn niet meteen vliegkunstenaars zoals bijvoorbeeld zwaluwen. Toch zijn ze bereid om erg grote afstanden af te leggen. Zo werd er ooit een geringde grote barmsijs aangetroffen in Den Haag, die helemaal overgevlogen was van Noord-Oost-China, zo'n 8.000 kilometer verder.

Olivier Beck: “Ik hoorde een vogelkenner ooit uitleggen dat je verschillende types van reizigers hebt onder vogels: hinkers, stappers en springers. Die laatste kunnen heel grote afstanden afleggen per dag, de eerste doen het met heel veel verschillende korte etappes en de stappers zitten daar tussenin. Barmsijzen behoren duidelijk tot de categorie van de hinkende vogels.”
Een beetje vogelliefhebber houdt ondertussen ook uitkijk naar andere wintergasten, zoals de wondermooie pestvogel. In Brussel werd die vooralsnog niet waargenomen.